Podatnikami VAT z tytułu dokonywanych dostaw towarów są, co do zasady, dostawcy (sprzedawcy). Nie jest to jednak zasada bezwzględnie obowiązująca. W sytuacjach określonych w art. 17 ust. 1 pkt 5 i 7 ustawy o VAT podatnikami z tytułu dostaw towarów mogą być nabywcy (w ramach tzw. mechanizmu odwrotnego obciążenia; ang. reverse charge mechanism).

W przypadku transakcji dokonywanych między polskimi podatnikami warunki wystąpienia sytuacji, w której podatnikiem z tytułu dostawy towarów jest nabywca, zostały określone w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.

Czasami to nabywca rozlicza daninę

Warunki wystąpienia obowiązku rozliczenia VAT przez nabywcę w przypadku transakcji dokonywanych między kontrahentami krajowymi:

1.

przedmiotem dostawy są towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT,

2.

dostawcą towarów jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, czyli osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą (zdefiniowaną w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT), bez względu na cel lub rezultat takiej działalności,

3.

nabywcą towarów jest podatnik, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT, czyli osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna, wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą (zdefiniowaną w art. 15 ust. 2 ustawy o VAT), bez względu na cel lub rezultat takiej działalności,

4.

dostawca towarów nie korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT,

5.

dostawa nie jest objęta zwolnieniem od podatku, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Warunki nawiązujące do zwolnień od podatku (dwa ostatnie spośród wymienionych w tabeli) dotyczą wyłącznie dostawców towarów. A zatem z punktu widzenia obowiązku rozliczenia podatku przez nabywcę nie ma znaczenia, że jest on podatnikiem zwolnionym z VAT (np. na podstawie art. 113 ust. 1 lub 9 ustawy o VAT). Każdy nabywca będący podatnikiem (tj. każdy podmiot wykonujący samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o VAT) może być obowiązany do rozliczenia tego podatku jako nabywca na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.

Potrzebne są dwie faktury

Trzeba jednocześnie wskazać, że czasem tylko część towarów nabytych przez podatników to towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT. W przypadkach takich, co do zasady, sprzedawcy powinni wystawiać co najmniej dwie faktury, tj.:

W praktyce często się jednak zdarza, że w przypadkach, o których mowa, sprzedawcy wystawiają tylko jedną fakturę bez doliczania VAT do towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT oraz z VAT doliczonym do pozostałych towarów. Zafakturowanie dostaw towarów w taki sposób – mimo, że jest błędne – nie zwalnia nabywcy z obowiązku rozliczenia podatku na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT.

Trzeba złożyć deklarację VAT-9M

Oznacza to, że w zakresie, w jakim nabyte przez czytelnika towary należą do towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, jest on obowiązany do rozliczenia podatku z tytułu ich dostawy jako nabywca. Aby zrobić to rozliczenie, czytelnik musi złożyć deklarację VAT-9M i w poz. 14 tej deklaracji wykazać kwotę zapłaconą za towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, zaś w poz. 15 – podatek od tej kwoty (obliczony według stawki podstawowej 23-proc.).

Czytelnik musi złożyć tę deklarację do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanych dla niego dostaw towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT (zob. art. 99 ust. 9 ustawy o VAT). Obowiązek podatkowy z tytułu dokonanych przez czytelnika dostaw powstał w grudniu 2013 r. (zakładam, że przed grudniem 2013 r. czytelnik nie zapłacił zaliczki na poczet tych dostaw), a więc termin złożenia przez deklaracji VAT-9M, w której czytelnik wykaże te dostawy oraz podatek od tych dostaw, upłynie 27 stycznia 2014 r. (25 stycznia 2014 r. będzie sobotą, a w konsekwencji termin złożenia deklaracji VAT-9M za grudzień 2013 r. będzie o 2 dni dłuższy od standardowego).

Autor jest doradcą podatkowym i autorem komentarza do ustawy o VAT