VAT: Czy można wystawiać faktury zbiorcze w transporcie

Jednym z często pojawiających się zagadnień podatkowych w branży TSL jest kwestia właściwego wystawiania faktur dokumentujących wykonanie usług transportowych lub spedycyjnych. W kontekście zmian zasad fakturowania obowiązujących od początku 2013 r. dodatkowym problemem jest kwestia możliwości wystawienia przez firmę transportową na rzecz klienta, któremu regularnie świadczy usługi transportowe, miesięcznej faktury zbiorczej dokumentującej wszystkie wykonane w danym okresie usługi.

Warunki do spełnienia

W związku z nowelizacją przepisów rozporządzenia ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (dalej: rozporządzenie fakturowe) od początku 2013 r. możliwe jest wystawianie faktur zbiorczych. Zgodnie z § 9 ust. 3 tego rozporządzenia, faktura może dokumentować kilka odrębnych dostaw towarów lub usług dokonanych w trakcie miesiąca, jeżeli zostanie wystawiona nie później niż ostatniego dnia miesiąca, w którym wydano towar lub wykonano usługę.

W aktualnym stanie prawnym nie ma zatem przeszkód dla dokumentowania za pomocą jednej faktury zbiorczej wszystkich usług wykonywanych w ciągu całego miesiąca na rzecz jednego klienta. Nie dotyczy to jednak usług, dla których ustawodawca przewidział szczególny termin na wystawianie faktur, o którym mowa w § 11 ust. 1 rozporządzenia fakturowego. Mianowicie, na podstawie tego przepisu faktury wystawia się:

- nie później niż z datą powstania obowiązku podatkowego;

- nie wcześniej niż 30 dni przed tą datą w przypadku usług, dla których obowiązek podatkowy powstaje na zasadach szczególnych.

Dzieje się tak m.in. w przypadku usług transportowych i spedycyjnych, o których mowa w art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. W odniesieniu do tych usług, co do zasady, nie jest możliwe wystawienie faktury zbiorczej, gdyż zasady ich fakturowania objęte są regulacją szczególną, a możliwość wystawiania faktur zbiorczych dotyczy wyłącznie tych dostaw towarów i usług, które fakturowane są na zasadach ogólnych.

TSUE zmienia zasady

W tym miejscu należy przywołać wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 maja 2013 r. w sprawie TNT Express Worldwide Poland sp. z o.o. (C-169/12). TSUE orzekł w nim, że firmy transportowe mogą rozliczać VAT na zasadach ogólnych, a nie w sposób szczególny wynikający z art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. a ustawy o VAT. Zostało to potwierdzone w wydanej przez ministra finansów interpretacji ogólnej z 8 sierpnia 2013 r. (PT3/033/2/323/AEW/13/RD/82408). Zgodnie ze stanowiskiem resortu, podatnicy świadczący usługi transportowe i spedycyjne mogą do końca 2013 r. rozpoznawać obowiązek podatkowy z tytułu tego typu usług albo według zasady szczególnej, albo na podstawie regulacji ogólnej. Termin rozpoznania obowiązku podatkowego zależy w tym przypadku wyłącznie od decyzji podatnika.

WARIANT I

W przypadku wyboru zasad szczególnych obowiązek podatkowy w zakresie świadczonych przez podatnika usług transportowych i spedycyjnych powstanie w momencie otrzymania całości lub części zapłaty, ale nie później niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usługi. Wynika to z art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Podatnik który wybierze ten sposób rozliczeń, powinien wystawić fakturę nie później niż z datą powstania obowiązku podatkowego i nie wcześniej niż 30 dni przed tą datą. Nie ma również możliwości wystawiania faktury zbiorczej, gdyż uniemożliwia mu to obowiązek wystawienia faktury na zasadach szczególnych.

WARIANT II

Podatnik, który zdecyduje się na stosowanie zasad ogólnych i który nie jest zobowiązany do wystawiania faktury, powinien  rozpoznać obowiązek podatkowy w momencie wykonania usługi. Z  kolei podatnik, który świadczy usługi na rzecz przedsiębiorcy i w związku z tym jest zobowiązywany do wystawienia faktury (powinien rozpoznać obowiązek podatkowy z chwilą wystawienia faktury, nie później niż w 7. dniu, licząc od dnia wykonania usługi.

Konsekwencją wyboru tego wariantu jest konieczność wystawiania faktur dokumentujących świadczenie usług na zasadach ogólnych. Faktury powinny być zatem wystawione nie później niż 7. dnia od dnia wykonania usługi.

Jednocześnie, skoro podatnik korzysta z zasad ogólnych, może w tym przypadku wystawić fakturę zbiorczą i udokumentować wszystkie wykonane przez siebie w danym miesiącu usługi za pomocą jednej faktury. Należy jednak pamiętać, że faktura taka nie generuje obowiązku podatkowego. Każda z transakcji nią objętych generuje obowiązek podatkowy na zasadach ogólnych, co powoduje konieczność zachowania szczególnej ostrożności w rozliczeniu usługi.

Autorka jest kierownikiem zespołu ds. VAT w ECDDP sp. z o.o.