- Zamierzamy wybudować elektrownię wodną, która wyprodukowaną energię elektryczną będzie sprzedawała lokalnemu zakładowi energetycznemu. W tym celu została założona spółka z o.o., która przez ostatnie 2 lata nie wygenerowała żadnego przychodu. Elektrownia wodna jeszcze nie została uruchomiona. W tym czasie firma ponosiła jednak wydatki na zakup towarów i usług i od tych zakupów odliczała podatek naliczony. Wydatki te dotyczyły głównie ogólnych kosztów funkcjonowania firmy (usługi najmu, telekomunikacyjne, księgowe, doradcze, zakup artykułów biurowych i środków czystości itd.). Czy spółka może wystąpić o zwrot VAT, jeśli od początku jej istnienia (od blisko 2 lat) nie wystąpił żaden przychód ze sprzedaży?

– pyta czytelniczka.

Sprzedaż zakładowi energetycznemu energii elektrycznej wyprodukowanej przez elektrownię wodną jest dostawą towarów. Jest to czynność, która podlega opodatkowaniu według podstawowej stawki VAT – 23 proc.

Nie trzeba czekać na transakcję

Z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT wynika, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego. Przepisy o VAT ustanawiają zasadę niezwłocznego odliczenia VAT. Oznacza to, że aby odliczyć podatek naliczony zawarty w cenie zakupionych towarów i usług, podatnik nie musi czekać aż wystąpi sprzedaż lub inna czynność opodatkowana związana z tymi zakupami. Wobec tego spółka była uprawniona do bieżącego odliczania podatku naliczonego od wydatków wymienionych w pytaniu, jeżeli były one związane z planowaną sprzedażą energii.

Podatnik, który w okresie rozliczeniowym nie wykonywał czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz nie wykonywał czynności poza terytorium kraju, kwotę podatku naliczonego może przenieść do rozliczenia na następny okres rozliczeniowy.

Przeniesienie na następny okres

Przenoszenie kwot podatku naliczonego na kolejne okresy rozliczeniowe prowadzi do ich kumulacji. W rezultacie łączna kwota podatku naliczonego może okazać się dość duża, zwłaszcza gdy w tym czasie nie wystąpił podatek należny. Podatnik, mimo braku sprzedaży, ma prawo wystąpić z wnioskiem o zwrot kwoty podatku naliczonego na wskazany rachunek bankowy lub rachunek w SKOK-u.

Bez limitów

Podatnika nie ograniczają żadne limity wnioskowanego zwrotu. W sytuacji opisanej w pytaniu spółka może zatem wystąpić o zwrot całej kwoty podatku naliczonego odliczonego w ciągu 2 lat od wydatków związanych z planowaną, choć niezrealizowaną sprzedażą energii elektrycznej. Może też wystąpić o zwrot części tego podatku, zaś pozostałą jego część przenieść do rozliczenia na następny okres (co jest wskazane, jeśli spodziewa się ona wystąpienia obrotu ze sprzedaży energii). Podstawę tego zwrotu stanowi art. 87 ust. 5a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku gdy podatnik nie wykonał w okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz dostawy towarów lub świadczenia usług poza terytorium kraju, przysługuje mu, na jego umotywowany wniosek złożony wraz z deklaracją podatkową, zwrot kwoty podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu od podatku należnego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą na terytorium kraju lub poza tym terytorium.

Umotywowanie wniosku

Wniosek podatnika powinien być umotywowany. Oznacza to konieczność wykazania przez podatnika, że spełnił warunki, od których uzależniony jest zwrot VAT. Pismo w tej sprawie  trzeba napisać samodzielnie, ponieważ nie istnieje urzędowy formularz wniosku o zwrot VAT i dołączyć do składanej deklaracji, w której podatnik zadeklarował zwrot podatku. W stosunku do tak złożonego wniosku naczelnikowi urzędu skarbowego nie przysługuje uznaniowa swoboda oceny w zakresie uprawnienia do zwrotu. Ocenie tej podlega jedynie sam fakt spełnienia wymogów do zwrotu VAT na podstawie art. 87 ust. 5a ustawy o VAT, tj. dotyczących związku podatku naliczonego od nabytych towarów i usług ze sprzedażą energii elektrycznej (czynnością opodatkowaną) oraz braku sprzedaży.

60 dni zamiast 180

Zwrot następuje w terminie 180 dni od dnia złożenia rozliczenia. Możliwe jest jednak skrócenie oczekiwania na zwrot podatku ze 180 dni do 60 dni. Na pisemny wniosek podatnika, napisany samodzielnie (brak urzędowego formularza), urząd skarbowy dokona szybszego zwrotu podatku, tj. w terminie 60 dni, ale pod warunkiem, że podatnik złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe w wysokości odpowiadającej kwocie wnioskowanego zwrotu podatku. Zabezpieczenie majątkowe może być złożone w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, poręczenia banku, weksla z poręczeniem wekslowym banku, czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku lub papierów wartościowych, o których mowa w art. 87 ust. 4a ustawy o VAT.

Przykład

Podatnik, który we wrześniu 2013 r. nie wykonał żadnych czynności opodatkowanych VAT, złożył 24 października 2013 r. deklarację VAT-7 za wrzesień br., w której wykazał zwrot kwoty podatku naliczonego. Ze względu na brak czynności opodatkowanych zwrot ten, co do zasady, przysługuje mu w terminie 180 dni od dnia złożenia rozliczenia (termin ten upłynie 22 kwietnia 2014 r.). Wraz z deklaracją podatnik złożył 24 października br. pisemny wniosek o zwrot VAT w ciągu 60 dni. W tym samym dniu złożył również zabezpieczenie majątkowe. Zwrot VAT powinien otrzymać do 23 grudnia 2013 r.

Wniosek o szybszy zwrot podatku VAT wraz z zabezpieczeniem majątkowym nie musi być złożony w tym samym terminie co deklaracja. Może też mieć miejsce taka sytuacja, że podatnik najpierw złoży deklarację VAT z umotywowanym wnioskiem o zwrot podatku naliczonego w terminie 180 dni, a dopiero po jakimś czasie złoży zabezpieczenie majątkowe wraz z wnioskiem o zwrot VAT w ciągu 60 dniu. Jeżeli wniosek wraz z zabezpieczeniem zostanie złożony na 13 dni przed upływem 60-dniowego terminu zwrotu (lub później), to wówczas zwrot VAT nastąpi w terminie 14 dni od dnia złożenia zabezpieczenia majątkowego.

Złożone zabezpieczenie zostaje zwolnione w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin 180 dni od dnia złożenia deklaracji z wykazaną kwotą zwrotu podatku.

NSA potwierdza

Prawo do zwrotu podatku na podstawie art. 87 ust. 5a ustawy o VAT, przysługujące podatnikowi także wówczas, gdy przez długi czas ponosi on wydatki na uruchomienie działalności gospodarczej, wobec czego sprzedaż opodatkowana występuje nawet po kilku latach, potwierdził także NSA w wyroku z 29 sierpnia 2012 r. (I FSK 1639/11).

NSA o wstępnych wydatkach inwestycyjnych

Wyrok NSA z 29 sierpnia 2012 r. dotyczył spółki, która w okresie od sierpnia 2005 r. do grudnia 2009 r. nie dokonała żadnej dostawy towarów ani nie wyświadczyła żadnej usługi. W tym czasie ponosiła natomiast wydatki związane z kosztami ogólnymi, tj. na zakup usług telekomunikacyjnych, najem pomieszczenia biurowego, naprawę dwóch samochodów, zakup usług księgowych, prawnych, notarialnych, komputera, akcesoriów komputerowych, artykułów biurowych oraz prasy, od których odliczyła podatek naliczony. W tych okolicznościach zarówno organ podatkowy, jak i sąd pierwszej instancji uznały, że spółka nie była uprawniona do odliczenia podatku naliczonego od zakupów, jakie ponosiła w związku z planowaną, ale w efekcie niezrealizowaną sprzedażą opodatkowaną. A skoro nie była uprawniona do odliczenia podatku naliczonego od wymienionych wydatków, to nie przysługiwało jej również uprawnienie do zwrotu VAT na podstawie art. 87 ust. 5a ustawy o VAT.

Jednak NSA nie podzielił tego stanowiska uznając, że wstępne wydatki inwestycyjne poniesione w celu uruchomienia działalności gospodarczej przesądzają o fakcie jej prowadzenia, nadając podmiotowi status podatnika VAT. Dlatego podatnik ten jest uprawniony do odliczenia podatku naliczonego związanego z zakupem towarów i usług, które miałyby być przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej. W rezultacie sąd orzekł, że: „Artykuł 87 ust. 5a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (...) należy interpretować w ten sposób, że podatnikowi przysługuje, na jego umotywowany wniosek złożony wraz z deklaracją podatkową, zwrot kwoty podatku naliczonego, podlegającego odliczeniu od podatku należnego, również wówczas, gdy nie wykonał on w okresie rozliczeniowym czynności opodatkowanych na terytorium kraju oraz czynności wymienionych w art. 86 ust. 8 pkt 1 tej ustawy, ale poniesione wydatki związane były z prowadzoną działalnością gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 1 i 2 tej ustawy. Przy czym związek z prowadzoną działalnością gospodarczą zachodzi także wtedy, kiedy podatnik poniósł wstępne wydatki inwestycyjne w celu uruchomienia tej działalności."

Wynika z tego, że zwrot VAT jest możliwy nawet, gdy sprzedaż nastąpiła dopiero po kilku latach.