Konkursy organizowane dla zatrudnionych osób mogą być atrakcyjną formą integracji pracowników i zwiększania ich lojalności względem firmy. Jednocześnie jednak pracodawca, organizując konkurs, powinien wziąć pod uwagę skutki podatkowe wygrania nagrody przez pracownika. Kwestia ta ma istotne znaczenie z uwagi na znaczną różnicę pomiędzy ryczałtowym 10-proc. podatkiem od dochodów z tytułu wygranych w konkursach a opodatkowaniem dochodu ze stosunku pracy na zasadach ogólnych, tzn. według skali podatkowej.
Element współzawodnictwa
Organy podatkowe wielokrotnie pochylały się nad kwestią zdefiniowania pojęcia „konkurs" w rozumieniu ustawy o PIT. Wobec tego, że w ustawie brak jest definicji tego pojęcia, organy podatkowe odwołują się do wykładni językowej, korzystając m.in. ze Słownika Języka Polskiego PWN (http://sjp.pwn.pl/). Zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Języka Polskiego PWN „konkurs" to przedsięwzięcie dające możliwość wyboru najlepszych wykonawców, autorów danych prac itp.
Dane przedsięwzięcie można zatem określić mianem konkursu, jeśli istnieje w nim element współzawodnictwa w celu osiągnięcia najlepszego rezultatu. W powszechnym rozumieniu konkurs to postępowanie mające na celu wyłonienie zwycięzcy bądź kilku zwycięzców spośród grupy najlepszych uczestników spełniających określone kryteria. Równie ważna jak element współzawodnictwa jest strona formalna całego przedsięwzięcia. Konieczne jest sporządzenie regulaminu konkursu, w którym zostanie określona nazwa konkursu, organizator, uczestnicy, nagrody oraz sposób wyłonienia zwycięzców.
Sądy potwierdzają
Podobnie pojęcie konkursu rozumiane jest przez organy podatkowe w wielu interpretacjach (np.: Izby Skarbowej w Łodzi z 1 lutego 2013 r., IPTPB1/415-675/12-2/KO;IS w Bydgoszczy z 4 lipca 2011 r., ITPB2/415-371/11/MM;IS w Warszawie z 8 września 2011 r., IPPB2/415-627/11-2/MS1 i z 29 maja 2012 r., IPPB4/415-180/12-2/MP). Zostało także pozytywnie zweryfikowane przez sądy (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 12 stycznia 2012 r., I SA/Sz 852/11).
W dobie informatyzacji urzędów definicja ta została dodatkowo rozbudowana w interpretacji IS w Warszawie z 27 grudnia 2012 r. (IPPB2/415-901/12-2/JG). Organ podatkowy stwierdził, że: „Konkurs to publiczne przyrzeczenie nagrody za określoną czynność lub jej zaniechanie lub za najlepszy rezultat, spełniające przyrzeczone warunki, z określonym terminem ubiegania się o przyrzeczoną nagrodę w ro- zumieniu art. 919–921 kodeksu cywilnego".
Kwestia stosowania przepisów kodeksu cywilnego w celu definiowania pojęć zawartych w ustawie o PIT mogłaby być źródłem odrębnej dyskusji. Należy się chyba jednak cieszyć, że organy podatkowe stają się bliższe podatnikom, bowiem przytoczona definicja jest tożsama z tą zawartą w Wikipedii.
Kiedy ryczałt
Zasadniczo, podatek ryczałtowy znajdzie zastosowanie, gdy nagrody z danego konkursu nie zostaną uznane za dochód ze stosunku pracy określony w art. 12 ustawy o PIT. Organizując konkurs pracodawca przeważnie umożliwiajednak uczestniczenie w nim wyłącznie swoim pracownikom.
Zgodnie z restrykcyjnym (wyrażonym m.in. przez IS w Warszawie w interpretacji z 14 grudnia 2012 r., IPPB2/ 415-857/12-2/JG) poglądem organów podatkowych, gdy konkurs adresowany jest wyłącznie do pracowników, możliwość wzięcia w nim udziału wynika z istnienia stosunku pracy z uczestnikami. W takim przypadku nagrody będą więc opodatkowane według skali podatkowej.
Z drugiej strony, w interpretacji z 1 lutego 2013 r. (IPTPB1/415-675/12-2/KO) IS w Łodzi stwierdziła, że nagrody opodatkowane są podatkiem ryczałtowym, gdyż możliwość wzięcia udziału w konkursie nie wynikała z umów o pracę, ale z odrębnego regulaminu konkursu.
Konkurs był bowiem przeprowadzony na podstawie regulaminu, który określał kryteria, na podstawie których zostali wyłonieni zwycięzcy. Interpretacja ta dotyczyła sytuacji, gdy uczestnikami konkursu mogli być zarówno pracownicy (przedstawiciele handlowi), jak i współpracownicy (umowy agencyjne), zaś celem konkursu było osiągnięcie jak najlepszej sprzedaży. W tym przypadku organ podatkowy nie uznał nagród za dochód ze stosunku pracy pomimo tego, że cel konkursu był blisko związany z obowiązkami pracowniczymi przedstawicieli handlowych.
Na co zwrócić uwagę
Dlatego należy się zastanowić, w jaki sposób zorganizować konkurs, aby nagrody mogły być opodatkowane niższym, bo tylko 10-proc. podatkiem ryczałtowym. Trzeba wskazać przede wszystkim na kryterium dopuszczenia do udziału, cel zorganizowanego konkursu oraz jego związek z wynikającymi z umowy o pracę obowiązkami pracowników.
Umożliwienie startu w konkursie także osobom, które nie są pracownikami, zwiększa szanse na korzystną ocenę ze strony organów skarbowych. Jednak nawet jeżeli do konkursu mogą przystąpić wyłącznie pracownicy, to zastosowanie podatku ryczałtowego można uzasadnić wskazując na cel organizowanego konkursu oraz jego brak związku z wynikającymi z umowy o pracę obowiązkami pracowników.
Konkurs taki nie może być organizowany jako system motywacyjny: nie może nagradzać za zwiększoną efektywność pracy lub jej rezultaty. Należy podkreślić odrębność konkursu od stosunków pracy (np. odrębny regulamin).
W interpretacji z 27 grudnia 2012 r. (IPPB2/415-901/12-2/JG) IS w Warszawie wskazała, że: „celem konkursu, w odróżnieniu od działań motywacyjnych, nie jest motywowanie jego uczestnika do efektywniejszej pracy, poprawy jej wyników oraz osiągnięcia odpowiednich zysków przez organizatora konkursu".
Tomasz Lasyk prawnik Kancelaria „A. Sobczyk i Współpracownicy
Komentuje Tomasz Lasyk, prawnik Kancelaria „A. Sobczyk i Współpracownicy"
Chociaż zorganizowanie konkursu dla pracowników może wzmocnić ich związek z firmą, to jednak same przesłanki wygrania nagrody powinny być zupełnie oderwane od obowiązków pracowniczych.
Przykładem mogą być zawody sportowe dla pracowników lub konkurs na najlepsze zdjęcie z wakacji (a nawet, jak się wydaje, na propozycję loga/hasła reklamowego firmy – np. w przypadku pracowników produkcji).
Związek konkursu ze stosunkiem pracy powinien być bowiem oceniany w kontekście elementów stosunku pracy określonych w kodeksie pracy, a w szczególności wynagrodzenia oraz zakresu obowiązków. Jeżeli pracownik może sam decydować o udziale w konkursie, a konkurs nie dotyczy realizowania obowiązków wynikających ze stosunku pracy, to należy uznać, że nawet gdy mogą w nim uczestniczyć tylko pracownicy, zdobyte w nim nagrody nie są dochodem ze stosunku pracy.
