Klauzuli obejścia prawa nie będzie można dowolnie stosować

Władze skarbowe będą musiały respektować europejskie orzecznictwo dotyczące obchodzenia prawa podatkowego – podkreślają eksperci podatkowi pytani przez „Rz". Z wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE wynika bowiem, że podatnicy mają swobodę wyboru struktury optymalizacyjnej, byle tylko rozwiązania zgodne były z ich przeznaczeniem.

Planowane przez Ministerstwo Finansów ponowne wprowadzenie do ordynacji podatkowej klauzuli obejścia prawa wywołało wiele obaw o to, że władze skarbowe będą kwestionowały różne legalne poczynania podatników, zarzucając im ucieczkę przed podatkami. Jednak, jak wskazuje Przemysław Antas, starszy konsultant w firmie PwC, stosowanie tej klauzuli nie może być zupełnie dowolne, a władze skarbowe powinny uwzględniać przede wszystkim orzecznictwo Trybunału.

– Trybunał wskazuje, że podatnikom przysługuje swoboda wyboru takiej struktury organizacyjnej, która przyczynia się do ograniczenia ich obciążeń – zauważa Antas.

Orzecznictwo Trybunału nie zawsze dotyczy bezpośrednio ogólnych klauzul obejścia prawa przewidzianych w przepisach państw członkowskich. Czasem odnosi się do rozwiązań szczegółowych i ich zgodności z dyrektywami, a nawet z traktatem ustanawiającym UE. Eksperci zgodnie wskazują tu na wyrok w sprawie Cadbury Schweppes (sygn. C-196/04), w którym sędziowie uznali za niezgodne z traktatową zasadą swobody przedsiębiorczości brytyjskie przepisy ograniczające planowanie podatkowe z wykorzystaniem zagranicznych spółek zależnych. Zauważyli, że takie przypadki należy szczegółowo badać, bo jeśli dana spółka rzeczywiście ma lokal, personel i wyposażenie, to nie musi zostać uznana za sztuczny twór.

Będzie można podważyć tylko sztuczne struktury optymalizacji podatkowej

Trybunał wypowiedział się także w sprawie polskiej spółki Oasis East (sygn. C-395/09). Stwierdził, że nie można wprowadzać przepisów ograniczających odliczenie VAT tylko dlatego, że transakcja dotyczy kontrahenta z raju podatkowego. Z kolei w wyroku w sprawie Halifax (sygn. C-255/02) stwierdził, że nadużycie występuje wówczas, gdy uzyskana korzyść podatkowa jest sprzeczna z celem praw i swobód, z których dany podatnik korzysta.

Aby stwierdzić istnienie sztucznej struktury, należy badać elementy „obiektywne i możliwe do zweryfikowania" – wskazano w wyroku w sprawie Thin Cap Group (sygn. C 524/04). Sędziowie zauważyli, że o obejściu prawa można mówić, gdy korzyści z wykorzystania struktury optymalizacyjnej są większe niż w warunkach zwykłej konkurencji.

Nie wszystkie orzeczenia w tych sprawach dotyczą struktur międzynarodowych. Tak np. w sprawie Weald Leasing (sygn. C-103/09) wskazano, że wybór leasingu zamiast kupna nie jest obejściem prawa, ale jedynie wykorzystaniem optymalnych możliwości opodatkowania z krajowych przepisów.

– Z orzecznictwa Trybunału wynika, że nie każdą strukturę będzie można podważyć, ale jedynie taką, która rzeczywiście jest sztuczna i ma na celu wyłącznie unikanie opodatkowania – komentuje Andrzej Puncewicz, doradca podatkowy, partner w Crido Taxand.