Darowizna jest umową zdefiniowaną w przepisach prawa cywilnego. Zgodnie z tymi przepisami jest to umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.
Oznacza to, że darowizną jest każde bezpłatne świadczenie, które powoduje uszczuplenie majątku darczyńcy. Może ono przyjąć nie tylko postać pieniężną lub rzeczową, ale także może dotyczyć praw majątkowych lub nieodpłatnego świadczenia usług. Konieczne jest przy tym istnienie braku korzyści po stronie darczyńcy. Przykładowo umowa sponsoringu nie może być uznana za umowę darowizny.
Wyjątki są ściśle określone
Należy się zatem zastanowić, czy kwoty przekazanych przez firmę darowizn mogą być dla niej kosztami uzyskania przychodu lub czy mogą być podstawą odliczeń od dochodu.
Co do zasady przekazane darowizny nie są kosztami uzyskania przychodu po stronie spółki. Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o CIT, wyjątki dotyczą:
- darowizn dokonywanych między spółkami tworzącymi podatkową grupę kapitałową,
- wpłat na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej,
- kosztów wytworzenia lub cen nabycia produktów spożywczych, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT, przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego w rozumieniu przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Produkty spożywcze ze zwolnieniem
Stosownie do art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę towarów, będącą nieodpłatnym przekazaniem przez producenta, w drodze darowizny, produktów spożywczych, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których za- wartość alkoholu przekracza 0,5 proc., jeżeli są one przekazywane na rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: ustawa o wolontariacie), z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje.
Kosztami uzyskania przychodów mogą więc być, oprócz darowizn pomiędzy spółkami z grupy kapitałowej oraz wpłatami na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej, takie darowizny, które w sposób łączny spełniają następujące przesłanki:
- ich przedmiotem są produkty spożywcze,
- darczyńcą jest producent tych produktów,
- zostały dokonane na rzecz organizacji pożytku publicznego,
- przeznaczeniem jest działalność charytatywna.
Nie więcej niż 10 proc.
Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy o CIT podstawą opodatkowania, z zastrzeżeniem art. 21 i 22, jest dochód ustalony zgodnie z art. 7 albo art. 7a ust. 1, po odliczeniu m.in. darowizn. Chodzi o darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy o wolontariacie.
Darowizny te muszą być przekazane organizacjom, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom, określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, realizującym te cele. Odliczeniu podlegają darowizny, które nie przekraczają 10 proc. dochodu, o którym mowa w art. 7 ust. 3 albo w art. 7a ust. 1 ustawy o CIT.
Jak już wspomniano w przykładzie pierwszym, możliwość odliczenia przekazanej kwoty w formie darowizny zależna jest od tego, czy podmiot, który ma zostać obdarowany, jest organizacją pożytku publicznego, o której mowa w art. 3 ust. 2 ustawy o wolontariacie.
Przykład
SPÓŁKA WSPIERA MIEJSKĄ BIBLIOTEKĘ
Spółka ABC przekazała darowiznę na Miejską Bibliotekę Publiczną w ramach akcji „Czytamy dzieciom". Przedmiotem darowizny była kwota pieniężna. Czy może być ona zaliczona przez spółkę do kosztów uzyskania przychodu? Czy przekazana kwota może być odliczona od dochodu?
Biorąc pod uwagę opisane wyżej warunki wymienione w ustawie o CIT i o VAT, spółka ABC nie może darowizny pieniężnej na rzecz miejskiej biblioteki publicznej zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Przedmiotowa darowizna nie podlega również odliczeniu od dochodu spółki w trybie art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT, gdyż jest ona udzielona na rzecz jednostki sektora finansów publicznych. Miejska biblioteka publiczna jest bowiem gminną jednostką kultury, a więc należy do sektora jednostek finansów publicznych (zaliczamy tu państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe). W efekcie udzielona przez spółkę darowizna nie podlega odliczeniu od dochodu, gdyż nie jest udzielona na rzecz organizacji, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Nie podlega zatem odliczeniu od dochodu z uwagi prawny obdarowanego.
Wpis do rejestru nie jest niezbędny
Warto także zaznaczyć, że okoliczność, czy obdarowany jest formalnie wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego jako organizacja pożytku publicznego, nie rozstrzyga o prawie podatnika do odliczenia darowizny od dochodu.
Jeżeli tylko obdarowany spełnia wymogi ustawy o wolontariacie, to darowizna poczyniona na jego rzecz, przy spełnieniu pozostałych warunków może pomniejszyć dochód do opodatkowania (tak też pismo zastępcy dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich Ministerstwa Finansów z 15 kwietnia 2004 r., PB3/ 8214-108/WK/04; interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 października 2007 r., ITPB1/423-21/07/RS; pismo Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 7 lutego 2007 r., 1471/DPR2/423-25/07JB/4).
W przypadku wpisu organizacji pożytku publicznego do KRS nie ma jednak wątpliwości co do tego, z jakim podmiotem mamy do czynienia.
Jakie cele można wspierać
Zgodnie z art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, sfera zadań publicznych, obejmuje zadania w zakresie:
1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;
2) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
3) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;
4) działalności charytatywnej;
5) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
6) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
7) ochrony i promocji zdrowia;
8) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych;
9) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;
10) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;
11) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;
12) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;
13) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;
14) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;
15) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;
16) wypoczynku dzieci i młodzieży;
17) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
18) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej;
19) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;
20) turystyki i krajoznawstwa;
21) porządku i bezpieczeństwa publicznego;
22) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
23) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;
24) ratownictwa i ochrony ludności;
25) pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;
26) upowszechniania i ochrony praw konsumentów;
27) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;
28) promocji i organizacji wolontariatu;
29) pomocy Polonii i Polakom za granicą;
30) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych;
31) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą;
32) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka;
33) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym;
34) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 (organizacje kościelne, spółdzielnie socjalne oraz spółki sportowe), w zakresie określonym w punktach 1–33.
Organizacje pożytku publicznego
Organizacje wymienione w ustawie z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (ustawa o wolontariacie) to:
1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych,
2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia (z pewnymi zastrzeżeniami);
b) podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy o wolontariacie, którymi są:
1) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
3) spółdzielnie socjalne;
4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej, które:
– nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
Autorka jest ekspertem ECDDP sp. z o.o.
