Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 lutego 2013 r. (II FSK 1044/12).
Sprawa dotyczyła spółki, która, dążąc do rozwoju, zawarła umowę na usługi doradcze. Celem umowy było przygotowanie informacji o jej pozycji na rynku. Spółka zwróciła się więc z zapytaniem, czy wydatki z tytułu tej umowy mogą zostać uznane za koszt uzyskania przychodów (dalej: KUP) oraz czy powinna ona zaliczyć je do KUP jako koszt pośredni w rozumieniu art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.
Zdaniem spółki, wydatki z tytułu omawianej umowy można zaliczyć do KUP, ponieważ są one związane z jej ogólnym funkcjonowaniem, bez względu na to czy nastąpi w przyszłości podwyższenie kapitału, czy też nie. Opinia doradcy będzie bowiem niezbędna dla podjęcia decyzji o wyborze najbardziej efektywnego źródła pozyskiwania kapitału.
W związku z tym wydatki poniesione na wynagrodzenie za sporządzenie opinii można zaliczyć do KUP, traktując je jako koszty pośrednie w rozumieniu art. 15 ust. 4d ustawy CIT. Organ podatkowy uznał, że wskazane przez spółkę wydatki nie mogą zostać zaliczone do KUP. Są one bowiem bezpośrednio powiązane z przeprowadzeniem neutralnej podatkowo operacji na kapitale spółki, a nie z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą.
Spółka nie zgodziła się ze stanowiskiem organu i zarówno w wezwaniu do usunięcia naruszenia prawa, jak i w skardze do WSA podtrzymała swoje stanowisko. W odpowiedzi na skargę organ podatkowy również utrzymał stanowisko. Sprawę rozstrzygnął WSA, który uchylił interpretację, co poskutkowało złożeniem przez organ skargi kasacyjnej.
Sąd oddalił skargę. Uznał, że wydatków poniesionych na usługi doradcze, niezależnie od tego czy skutkują (bądź też nie) podniesieniem kapitału zakładowego, nie można kwalifikować do kosztów związanych bezpośrednio z podwyższeniem kapitału. Są one bowiem związane z funkcjonowaniem ogólnym spółki i nie zachowują związku z konkretnym przychodem. Stanowią jednak koszty pośrednie i podlegają zaliczeniu do KUP w dniu, na którym ujęto je w księgach rachunkowych.
—Paweł Glapiak współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Anna Skowrońska konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro we Wrocławiu)
Komentuje Anna Skowrońska, konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe Sp. z o.o. (biuro we Wrocławiu)
Kwestią sporną w sprawie rozstrzyganej przez NSA była możliwość zaliczenia wydatków związanych z emisją akcji – w tym przypadku w zakresie usług doradczych – do kosztów uzyskania przychodu.
W ustnym uzasadnieniu wyroku sąd powołał się na stanowisko wyrażone w uchwale NSA z 24 stycznia 2011 r. (II FPS 6/10), wskazując, że miało ono kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia analizowanej kwestii.
W powołanej uchwale NSA stwierdził, że wyłącznie wydatki związane z emisją nowych akcji, bez których nie jest możliwe podwyższenie przez spółkę kapitału zakładowego, nie są kosztem uzyskania przychodu na gruncie ustawy o CIT. Do analizowanych wydatków należą m.in. innymi opłaty notarialne, sądowe czy opłaty giełdowe.
Odrębnie należy analizować charakter wydatków, które nie warunkują podwyższenia kapitału zakładowego, przykładowo kwot poniesionych na usługi doradztwa, w tym inwestycyjnego, pomoc prawną czy usługi marketingowe. Zdaniem sądu wydatki te, jako koszty ogólne funkcjonowania spółki, stanowią koszt uzyskania przychodów zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Konsekwentnie w komentowanym wyroku sąd opowiedział się za możliwością zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych na usługi doradcze, niezależnie od podjęcia późniejszej decyzji o podwyższeniu kapitału zakładowego. Powyższe stanowisko NSA wydaje się być zgodne z aktualnym orzecznictwem sądów administracyjnych (por. wyrok WSA w Warszawie z 10 grudnia 2012 r., III SA/Wa 1211/12; wyrok WSA w Krakowie z 11 września 2012 r., I SA/Kr 1059/12).
Należy jednak podkreślić, że mimo kształtującej się pozytywnej linii orzeczniczej sądów administracyjnych, kwestia oceny kosztowości wydatków, które nie warunkują podwyższenia kapitału zakładowego, bardzo często jest kwestią sporną w praktyce. Przykładem są np. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 24 stycznia 2012 r. (ILPB3/423-507/11-4/JG) oraz interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 2 listopada 2011 r. (IBPBI/2/423-967/11/MO).
Organy podatkowe najczęściej próbują rozszerzać zastosowanie dokonanej przez NSA oceny niezbędności wydatków dla możliwości podwyższenie kapitału zakładowego spółki. Stają wówczas na stanowisku, że wszelkie wydatki poniesione w związku z emisją akcji warunkują podwyższenie kapitału. Organy kwestionują tym samym możliwość rozpoznania takich wydatków jako kosztu uzyskania przychodów. Takie działanie ze strony organów jest oczywiście nieuprawnione, czego najlepszym przykładem jest argumentacja, przedstawiona przez NSA w omawianym wyroku.
