Za niecały miesiąc w życie wejdą zmiany do ustawy o VAT, które w istotny sposób wpłyną na obrót gospodarczy. Wśród nich jest najistotniejsza zmiana wprowadzająca nową definicję, tzw. ulgi na złe długi.
Przypomnijmy – jest to instytucja będąca podstawą korekty VAT w wypadku wierzytelności nieściągalnych.
Obecnie prawo do odzyskania VAT uiszczonego przez podatnika, który nie dostał zapłaty za towar czy usługę, skorelowany jest z obowiązkiem „oddania" odliczenia poczynionego przez dłużnika. Dziś prawo do korekty wierzyciel uzyskuje po zwłoce co najmniej 180 dni. Ustawa zakłada też podwójny obowiązek informacyjny: wierzyciel musi poinformować dłużnika zarówno o zamiarze skorzystania z tego prawa, jak i o dokonaniu korekty.
Stosowna informacja ma trafić ponadto do urzędu skarbowego.
Od 1 stycznia 2013 r. te zasady się zmienią na korzyć wierzycieli i zostaną restrykcyjnie zaostrzone po stronie dłużników. Przede wszystkim skróceniu ulegnie termin, po którym wierzyciel będzie mógł skorygować swój VAT. Nieściągalność wierzytelności będzie uważana za uprawdopodobnioną, jeśli nie zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
30 proc. wyniesie sankcja za niewywiązanie się przez dłużnika z obowiązku korekty
Wierzyciel nie będzie musiał informować dłużnika ani o tym, że chce skorzystać z ulgi na złe długi, ani że z niej skorzystał. O korekcie wierzyciel zawiadomi tylko urząd skarbowy. Zawiadomienie wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika będzie składane razem z deklaracją, w której wykazano skorygowany VAT.
Korekta VAT od strony wierzyciela będzie mogła nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, czyli kiedy minie 150 dni. Z tym jednak zastrzeżeniem, że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie. Jeśli po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, dług zostanie uregulowany lub zbyty, wierzyciel będzie musiał zwiększyć podstawę opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. Analogiczna zasada obowiązywać będzie w razie częściowego uregulowania należności.
Jeśli chodzi o dłużników, zmiany będą bardzo restrykcyjne. Obowiązek korekty odliczenia po ich stronie zostanie bowiem oderwany od zachowania wierzyciela.
Nierzetelny kontrahent, który nie ureguluje długu w ciągu 150 dni, automatycznie będzie musiał oddać odliczenie zrealizowane z nieopłaconej faktury.
Po zmianach to, czy wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi, nie będzie miało znaczenia. Obecnie ten obowiązek jest ściśle powiązany z korektą u wierzyciela. Co więcej, dłużnika, który nie wywiąże się z obowiązku skorygowania VAT, spotka dodatkowa kara. Do ustawy o VAT powraca zlikwidowana w 2004 r. tzw. sankcja VAT. Dłużnikowi, który nie podda się korekcie, fiskus ustali dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30 proc. kwoty podatku wynikającego z nieuregulowanych faktur. Sankcja nie grozi tylko osobom fizycznym, które za ten czyn poniosą odpowiedzialność karną.
Nowe obowiązki po stronie dłużników budzą istotne wątpliwości. Nie odnoszą się np. do sytuacji, w których należność jest sporna. A brak symetrii między prawem wierzyciela a obowiązkiem dłużnika może zaburzyć zasadę neutralności.
Pozostałe zmiany w VAT dotyczą m.in. zwiększenia zakresu metody kasowej dla małych podatników, wprowadzenia możliwości zabezpieczenia kredytu zwrotem VAT, przeliczania walut.
