Tak orzekł WSA w Poznaniu 10 października 2012 r. (I SA/Po 752/12).
Przyszli wspólnicy spółki kupili nieruchomość ze złożem kamienia w celu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Faktura za zakup nieruchomości została wystawiona na przyszłych wspólników.
Następnie wspólnicy zawiązali spółkę, która odliczyła podatek naliczony zarówno z faktury sporządzonej przez notariusza za sporządzenie aktu notarialnego i wypisów, jak i faktury dokumentującej zakup nieruchomości. Organy podatkowe uznały, że spółka zawyżyła podatek naliczony poprzez ujęcie w ewidencji faktur wystawionych na wspólników spółki sprzed jej zawiązania i rejestracji.
Sprawa trafiła do WSA w Poznaniu, który przyznał rację organom podatkowym. Spółka złożyła skargę kasacyjną do sądu II instancji. Sąd zadał pytania prejudycjalne Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej: Czy przyszli wspólnicy mogą odliczyć VAT poniesiony w związku z wydatkami inwestycyjnymi? Czy wystawienie faktury na wspólników, a nie na spółkę, powoduje utratę prawa do odliczenia podatku naliczonego poniesionego w ramach wydatków inwestycyjnych?
TSUE wydał wyrok (C-280/10),
w którym uznał, że art. 9, 168, 169 i 178 lit. a Dyrektywy 112 sprzeciwiają się polskiej
, która nie pozwala na odliczenie podatku z faktur dokumentujących poniesienie wydatków inwestycyjnych przed zawiązaniem i rejestracją spółki.
NSA uchylił wyrok sądu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania. WSA dokonał ponownej interpretacji przepisów polskiej ustawy o VAT z uwzględnieniem wykładni przepisów unijnych i uchylił decyzję. Podkreślił, że nabycie środka trwałego to czynność przygotowawcza i zalicza się do działalności gospodarczej. Jeśli z okoliczności sprawy wynika, że podejmowane czynności nie miały na celu ominięcie prawa, to nie należy uniemożliwiać podatnikowi odliczenia VAT związanego z poniesionymi nakładami inwestycyjnymi przez wspólników przed rejestracją spółki na jej cele gospodarcze.
—Klaudia Kurzawińska współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Norbert Wasilewski doradca podatkowy, menedżer w Deloitte Doradztwo Podatkowe (biuro w Warszawie)
Wyrok jest bardzo korzystnym dla podatników rozstrzygnięciem dotyczącym odliczenia VAT z okresu sprzed rejestracji dokonanej dla celów tego podatku. est on wynikiem jednej z „polskich" spraw, które znalazły swój finał w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości ( sprawa C 280/10 dotycząca Kopalni Odkrywkowej Polski Trawertyn).
Trybunał uznał w niej, że polskie przepisy o VAT uniemożliwiające wspólnikom spółki oraz samej spółce dochodzenia prawa do odliczenia VAT od wydatków inwestycyjnych dokonanych przez wspólników przed rejestracją spółki dla celów VAT są niezgodne z zasadami odliczenia VAT wynikającymi z Dyrektywy VAT.
Omawiana kwestia od dłuższego czasu była przedmiotem wielu sporów, zarówno na gruncie orzecznictwa i piśmiennictwa krajowego, jak i orzecznictwa na szczeblu unijnym. Polskie organy podatkowe pierwotnie twierdziły, że prawo do odliczenia przysługuje jedynie w stosunku do faktur wystawionych po dacie otrzymania potwierdzenia o zarejestrowaniu podmiotu jako podatnika VAT. Podejście to na przestrzeni paru ostatnich lat ewoluowało w kierunku wykładni zgodnej z tą wynikającą z przepisów unijnych. Dyrektywa VAT nie uzależnia bowiem prawa do odliczenia VAT podatnika od dokonania rejestracji VAT, uznając ją jedynie za czynność czysto techniczną.
Wydając komentowane rozstrzygnięcie, WSA zgodził się z podejściem prezentowanym wielokrotnie przez Trybunał, że działalność gospodarcza obejmuje wiele czynności o charakterze przygotowawczym, które poprzedzają wykonywanie czynności opodatkowanych VAT. Sąd zgodził się, że zasada neutralności VAT w takim przypadku powinna gwarantować odliczenie VAT, jak długo poniesienie wydatków inwestycyjnych związane jest z przyszłą planowaną działalnością opodatkowaną VAT i odliczenie nie prowadzi do obejścia prawa.
Warto podkreślić, że WSA w ustnym uzasadnieniu odniósł się także do innego wyroku ETS dotyczącego zbliżonej kwestii. Wyrok ten został wydany w sprawie C 385/09 (Nidera Handelscompagnie) i dotyczył regulacji litewskich, które wprost uzależniały prawo do odliczenia VAT od rejestracji dla potrzeb VAT.
Można przypuszczać, że omawiane orzeczenie oraz wcześniejsze rozstrzygnięcie TSUE przyczynią się do liberalizacji praktyki polskich organów podatkowych w tej kwestii. Taka zmiana byłaby na pewno bardzo pozytywnym sygnałem dla przedsiębiorców prowadzących inwestycje i dopiero rozpoczynających działalność. Biorąc pod uwagę fakt, iż na tym etapie ponoszą oni szczególnie wysokie koszty obciążone VAT, przy jednoczesnym braku przychodów, jakakolwiek niepewność odnośnie do zakresu przysługującego prawa odliczenia VAT jest dla nich szczególnie uciążliwa.
