Tak orzekł WSA we Wrocławiu 21 czerwca 2012 r. (I SA/Wr 517/12).

Spółka komandytowo-akcyjna przewiduje możliwość wypłaty akcjonariuszom dywidendy niepieniężnej, której przedmiotem są stanowiące majątek spółki rzeczy i prawa. We wniosku o interpretację przepisów spółka zapytała, czy wypłata akcjonariuszom dywidendy niepieniężnej będzie rodziła po stronie spółki powstanie obowiązku w VAT. Zdaniem spółki, mimo że ustawa o VAT nakazuje w niektórych sytuacjach rozpoznawać jako odpłatną dostawę towarów (odpłatne świadczenie usług) czynności nieodpłatnego przekazania towarów i usług na rzecz akcjonariuszy, to przedmiotowa transakcja nie może być tak zakwalifikowana. Z nieodpłatnym świadczeniem usług (dostawą towarów) mamy bowiem do czynienia wtedy, gdy dana usługa (dostawa towarów) jest odpłatna, a jedynie wykonujący (dostawca) rezygnuje z wynagrodzenia.

Organ, nie zgadzając się ze spółką, uznał, że w opisanej sytuacji mamy do czynienia z czynnością opodatkowaną VAT z tytułu nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług. Zdaniem organu warunki z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT będą spełnione, gdyż spółce będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o VAT naliczony przy nabyciu lub wytworzeniu rzeczy będących przedmiotem dywidendy. Również warunki z art. 8 ust. 2 ustawy zostaną spełnione, tj. świadczenie tych usług nie będzie związane bezpośrednio z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Sąd wskazał, że ustawa o VAT w niektórych sytuacjach zrównuje z transakcjami odpłatnymi transakcje nieodpłatne. Dotyczy to transakcji, które powodują przekazanie na cele konsumpcyjne towarów lub usług nabytych wcześniej z prawem odliczenia. Przekazanie dywidendy niepieniężnej jest przekazaniem o charakterze konsumpcyjnym – odbywa się na cele prywatne wspólników, niezwiązane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Tym samym po stronie spółki powstanie obowiązek w VAT.

—Aneta Winiarska, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Maciej Żurek, konsultant w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Warszawie)

Przepisy ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych nie określają formy wypłaty dywidendy. Przyjmuje się jednak, że jeśli umowa spółki tak stanowi, wypłata dywidendy może nastąpić także w naturze (tj. w postaci rzeczy lub praw). W takim przypadku mamy do czynienia z tzw. dywidendą rzeczową. Wypłata dywidendy rzeczowej budzi wiele wątpliwości na gruncie przepisów podatkowych, w tym na gruncie VAT. W szczególności dotyczą one tego, czy dywidenda rzeczowa powinna podlegać opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z dominującym obecnie podejściem organów podatkowych wypłata dywidendy rzeczowej podlega opodatkowaniu VAT.

W wydawanych interpretacjach organy podatkowe podkreślają, że opodatkowanie dywidendy rzeczowej jest zgodne z zasadą powszechności opodatkowania VAT wyrażającej się tym, że określone transakcje podlegają temu podatkowi niezależnie od formy, w której zostały dokonane. W związku z tym, jeżeli w ramach wypłaty dywidendy zamiast wypłaty pieniędzy spółka będzie przekazywać rzeczy lub prawa, mamy do czynienia z czynnością opodatkowaną VAT z tytułu nieodpłatnej dostawy towarów lub nieodpłatnego świadczenia usług (np. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 9 marca 2012 r., ILPP2/443-1665/ 11-4/MR).

Podejście prezentowane przez organy podatkowe zostało zakwestionowane w wyroku z 25 stycznia 2011 r. wydanym przez WSA w Warszawie (III SA/Wa 3068/10; wyrok prawomocny) w odniesieniu do przekazywanych w ramach dywidendy praw do znaków towarowych. W wyroku tym sąd dostrzegł m. in., że decyzja o wypłacie dywidendy jest podejmowana przez wspólników spółki, na decyzję których spółka (reprezentowana przez zarząd) nie ma wpływu. Wypłata dywidendy nie powinna być zatem klasyfikowana jak zwykłe dysponowanie majątkiem spółki polegające na jego sprzedaży lub zbyciu w inny sposób i w konsekwencji nie powinna być opodatkowana VAT. WSA we Wrocławiu w rozpatrywanym orzeczeniu nie podzielił jednak tej opinii WSA w Warszawie i zgodził się z podejściem organów podatkowych. W uzasadnieniu ustnym do omawianego wyroku wskazał, że wypłata dywidendy w naturze, zarówno w formie rzeczy, jak i praw, powinna podlegać opodatkowaniu VAT (wyrok jest nieprawomocny).

Biorąc pod uwagę obecne stanowisko organów podatkowych, jak również komentowane orzeczenie, w przypadku wypłaty dywidendy rzeczowej należy liczyć się obecnie z koniecznością naliczenia VAT. Trudno jednak przewidzieć, w którym kierunku pójdą kolejne orzeczenia, gdyż, jak wskazano powyżej, istnieją także potencjalne argumenty przemawiające za brakiem opodatkowania VAT dywidendy rzeczowej.