Zgodnie z art. 28j ustawy VAT miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest kraj, w którym są one faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. Przepis ten jest wyjątkiem od obu reguł ogólnych dotyczących ustalania miejsca świadczenia usług.

Dla transakcji między podatnikami VAT jest to bowiem kraj siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub zwykłego miejsca pobytu usługobiorcy, a dla transakcji między podatnikiem i konsumentem – kraj siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub zwykłego miejsca pobytu usługodawcy. Zasady te znajdą zastosowanie w przypadku wynajmu środków transportu na dłuższe okresy.

Przykład

Polska spółka świadczy usługi krótkoterminowego wynajmu jachtów zarówno na rzecz zagranicznych konsumentów, jak i podatników VAT.

W obydwu wypadkach, gdy jacht zostanie oddany do dyspozycji poza Polską, usługa ta podlega opodatkowaniu w miejscu faktycznego przekazania środka transportu. Tym samym nie będzie opodatkowana w Polsce. Gdyby polska spółka świadczyła usługę wynajmu jachtów inną niż krótkoterminową:

- na rzecz zagranicznego konsumenta – miejscem opodatkowania byłaby Polska (kraj siedziby usługodawcy)

- na rzecz zagranicznego podatnika – miejscem opodatkowania byłby kraj jego siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub zwykłego miejsca pobytu.

„Krótkoterminowość” wynajmu

Obecnie opodatkowaniem w miejscu udostępnienia środków transportu objęty jest  wyłącznie najem krótkoterminowy. W art. 28j ust. 2 ustawy o VAT pojęcie to zostało sprecyzowane jako ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających – przez okres nieprzekraczający 90 dni.

Definicja ta została doprecyzowana w art. 39 rozporządzenia wykonawczego Rady UE nr 282/ 2011 z 15 marca 2011 r. Wynika z niego, że czas ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu, który jest przedmiotem wynajmu, jest określany na podstawie umowy zawartej przez strony.

Jeśli wynajem tego samego środka transportu jest objęty następującymi po sobie umowami (kolejna umowa jest przedłużeniem pierwszej) zawartymi między tymi samymi stronami, to czas wynajmu odpowiada okresowi ciągłego posiadania lub użytkowania tego środka transportu na podstawie wszystkich umów.

Należy mieć jednak na uwadze, że następujące po  sobie umowy między tymi samymi stronami dotyczące różnych środków transportu nie są uważane za następujące po sobie umowy, pod warunkiem, że nie nastąpiły nadużycia. Co ważne, jeżeli okres wynajmu krótkoterminowego zostanie przekroczony wskutek siły wyższej, nie będzie to miało wpływu na określenie czasu ciągłego posiadania lub użytkowania środka transportu.

Planowane zmiany

Od 1 stycznia 2013 r. omawiane regulacje powinny się zmienić ze względu na konieczność wdrożenia przez polskiego ustawodawcę postanowień zawartych w art. 4 dyrektywy  2008/ 8/WE z 12 lutego 2008 r. zmieniającej dyrektywę VAT w odniesieniu do miejsca świadczenia usług. Zgodnie z tym przepisem miejscem świadczenia usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz konsumentów będzie miejsce, gdzie usługobiorca ma siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Od reguły tej przewidziano jeden wyjątek – miejscem długoterminowego wynajmu statku rekreacyjnego na rzecz konsumenta będzie kraj, w którym statek rekreacyjny będzie faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, gdy usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu.

Planowane zmiany będą dotyczyć jedynie świadczenia usług wynajmu innego niż krótkoterminowy na rzecz konsumentów. Regulacje dotyczące wynajmu krótkoterminowego, świadczonego zarówno na rzecz podatników, jak i konsumentów pozostaną bez zmian.

Przykład

Polska spółka po 1 stycznia  2013 r. będzie wynajmować na rzecz austriackiego konsumenta samochód na pół roku. W tym przypadku usługa ta będzie opodatkowana w miejscu siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub zwykłego miejsca pobytu konsumenta (Austria). Nie będzie więc opodatkowana w Polsce.

Jednak jeśli wynajmowanym w takich okolicznościach środkiem transportu jest statek rekreacyjny znajdujący się w Grecji, wówczas miejscem świadczenia jest Grecja (miejsce, w którym statek będzie faktycznie oddany do dyspozycji konsumentowi), pod warunkiem jednak, że polska spółka będzie świadczyć tę usługę ze swojej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu (np. będzie posiadać oddział w Grecji).

Polski ustawodawca w dostępnym na stronach MF projekcie ustawy z 25 maja 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o zmianie niektórych innych ustaw przygotował już odpowiednie przepisy, które po 1 stycznia 2013 r. mają dostosować polską ustawę do wymogów prawa unijnego. W obecnym kształcie przepisy te bez istotnych zmian powtarzają regulacje dyrektywy i są z nią w pełni zgodne.

Autorka jest aplikantką adwokacką w zespole podatkowym kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak