Naczelny Sąd Administracyjny (sygnatura akt: I FSK 406/12) uwzględnił wczoraj skargę kasacyjną fiskusa w sprawie opodatkowania badań klinicznych. Sąd uznał, że usługa badań  świadczona przez szpital na zlecenie sponsora, nie jest zwolniona z VAT.

W maju 2011 r. samodzielny publiczny szpital specjalizujący się w chorobach płuc wystąpił o wykładnię ustawy o VAT. We wniosku o interpretację wyjaśnił, że na podstawie umów zawartych ze sponsorami i badaczami uczestniczy w testach klinicznych organizowanych przez firmy farmaceutyczne.

O tym, czy usługa medyczna podlega preferencji, decyduje jej cel

W ramach tych umów szpital uzyskuje nieodpłatnie badane produkty lecznicze, komparatory oraz urządzenia stosowane do ich podawania. Osobami badanymi są jego pacjenci, którzy spełniają określone kryteria i wyrażą zgodę na udział w badaniu. Przyjmują oni inne leki niż w leczeniu standardowym, a wszystkie koszty ponosi sponsor.

Szpital miał wątpliwości, jak opodatkować wynagrodzenie otrzymane od sponsora prowadzącego badanie kliniczne. Jego zdaniem do badań klinicznych ma zastosowanie zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 1 – 8 ustawy o VAT. Od 1 stycznia 2011 r. zwalnia on z VAT m.in. usługi opieki medycznej służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, wykonywane przez zakłady opieki medycznej.

Szpital podkreślał, że pacjenci, którzy otrzymują badane leki, zażywają je w celu poprawy stanu zdrowia, a nie wzięcia udziału w abstrakcyjnych badaniach naukowych. A większość to pacjenci onkologiczni.

To nie przekonało jednak fiskusa. Jego zdaniem czynności wykonywane przez szpital podlegają opodatkowaniu podstawową stawką VAT. Ich rzeczywistym celem jest bowiem przeprowadzenie eksperymentu badawczego, a nie profilaktyka, zachowanie, ratowanie, przywracanie i poprawa zdrowia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie uwzględnił skargę szpitala. Z kolei sąd kasacyjny opowiedział się za wykładnią fiskusa.

NSA nie miał wątpliwości, że art. 43 § 1 pkt 18 ustawy o VAT stanowi prawidłową implementację unijnej dyrektywy nr  112. Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE wynika, że sporne zwolnienie jest interpretowane bardzo ściśle. Nie obejmuje na przykład badań lekarskich  wykonywanych  na potrzeby sprawa o odszkodowania czy w celach innych niż medyczne.

– Pomiędzy badaniami klinicznymi i opieką medyczną nie można stawiać znaku równości – mówił sędzia NSA Arkadiusz Cudak.

Inny jest bowiem ich cel. Badania kliniczne mają na celu wprowadzenie na rynek nowego leku. Jest to jeden z etapów tego procesu. Jak podkreślił NSA, nie jest to opieka medyczna, nawet jeśli w trakcie badań chorzy uzyskują poprawę zdrowia.

Wyrok jest prawomocny.