Jak wiadomo, możliwość odliczenia VAT od nabycia (importu, WNT, leasingu, wynajmu) samochodów osobowych jest ograniczona. Podatkiem naliczonym jest bowiem tylko 60 proc. kwoty podatku należnego, jednak nie więcej niż 6000 zł. Nie można także (w ogóle) odliczać VAT zawartego w cenie paliwa wlewanego do baku takich aut.
Istotne przepisy przejściowe
Ograniczenia, o których mowa, generalnie dotyczą samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, z wyjątkami przewidzianymi w przepisach. Znajdziemy je w ustawie z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym (DzU nr 247, poz. 1652 ze zm.).
Jednym z wyjątków – którego wystąpienie umożliwia odliczenie całego VAT od nabycia samochodu – jest sytuacja, gdy przedmiotem działalności podatnika jest oddanie w odpłatne używanie tych samochodów (pojazdów) na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze i te samochody (pojazdy) są przez podatnika przeznaczone wyłącznie do wykorzystania na te cele przez okres nie krótszy niż sześć miesięcy.
Wynajmowanie samochodów osobowych przez co najmniej pół roku powoduje więc, że przy nabyciu tych samochodów można odliczyć cały podatek naliczony (przy czym chodzi nawet nie tyle o wynajmowanie tych samochodów ciągle przez okres sześciu miesięcy, ile oddanie ich na cele wynajmu i nieużywanie wówczas do własnych celów).
Jeśli w tym okresie podatnik ponosiłby koszty paliwa do napędu takiego samochodu (np. zobowiązywałaby go do tego umowa najmu), to podatek zawarty w jego cenie podlega odliczeniu. Tak wynika z art. 4 ustawy nowelizującej z 16 grudnia 2010 r.
Pojawiają się jednak wątpliwości, co będzie, jeśli po upływie sześciu miesięcy podatnik zacznie wykorzystywać samochód na cele własnej działalności gospodarczej?
Konsekwencje rezygnacji z najmu
Po pierwsze, czy konieczne jest wtedy skorygowanie VAT odliczonego przy nabyciu? Po drugie, czy podatnik nadal ma wówczas prawo do odliczenia VAT od kupowanego paliwa?
Przepisy nie dają jednoznacznej odpowiedzi na te pytania. Dowiadujemy się z nich jedynie, że ograniczeń w odliczaniu VAT nie stosuje się „w przypadku, gdy przedmiotem działalności jest oddanie samochodów do odpłatnego używania, i samochody te są przeznaczone do tego celu na co najmniej sześć miesięcy”.
Raczej bez korekty
Z jednej strony można twierdzić, że po upływie sześciu miesięcy przedmiotem działalności podatnika nadal pozostaje oddanie samochodów do odpłatnego używania innym podmiotom. Jednocześnie samochód był przeznaczony wyłącznie do wynajmu przez wymagany okres. To oznacza, że obowiązek korekty nie wystąpi, nawet gdy później auto wykorzystywane jest do innych celów.
Z drugiej strony można wskazywać, że w odniesieniu do samochodu, który przestał być wynajmowany, przedmiotem działalności nie jest już oddawanie do odpłatnego używania. Samochody te przestały być bowiem używane w tej części działalności (której przedmiotem jest oddanie pojazdów do odpłatnego używania.
Organy podatkowe zajmują w tej sprawie stanowisko korzystne dla firm. Uważają, że nie trzeba korygować VAT odliczonego przy nabyciu (tak np. Izba Skarbowa w Katowicach w piśmie z 28 stycznia 2010 r., IBPP2/443-882/09/UH).
VAT w cenie paliwa
Pozostaje jeszcze pytanie o prawo do odliczenia VAT od paliwa kupowanego do samochodów, które nie są już przeznaczone na wynajem. Czy nadal można go odliczać nawet wtedy, gdy są używane na inne cele?
Biorąc pod uwagę, że przepisy posługują się określeniem „oddanie do używania tych pojazdów”, można by twierdzić, że prawo do odliczenia podatku od paliwa jest związane z tym, że pojazd był w danym momencie oddany do używania. Nie wystarczyłoby więc, że dany samochód w ogóle był oddany do używania innemu podmiotowi przez sześć miesięcy, aby zachować prawo do odliczenia podatku od paliwa już do końca jego używania. Spodziewać się należy, że taka wykładnia będzie stosowana przez organy podatkowe.
Można sobie jednak także wyobrazić inną, literalną interpretację przepisów. Biorąc pod uwagę ich brzmienie, można uznać, że także po zakończeniu okresu wynajmowania pojazdu istnieje prawo do odliczenia VAT od paliwa. Jest to bowiem nadal samochód, który był przeznaczony przez podatnika do wynajmu i przez co najmniej sześć miesięcy był oddany przez podatnika właśnie na te cele. Taka wykładnia z pewnością obciążona jest jednak dużym ryzykiem.
—Adam Bartosiewicz doktor nauk prawnych wspólnik w kancelarii doradztwa podatkowego EOL