Naczelny Sąd Administracyjny 27 kwietnia 2012 r. (I FSK 54/12)

postanowił zadać pytanie prejudycjalne dotyczące tej kwestii.

Czego dotyczył spór

We wniosku o interpretację spółka wyjaśniła, że jest orga-nizatorem specjalistycznych szkoleń i konferencji. Organizuje szkolenia otwarte, branżowe, budżetowe oraz zamknięte, korzystając z zewnętrznych wykładowców, w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, której celem jest regularne osiąganie zysku. Podatniczka podkreśliła, że nie jest wpisana do ewidencji szkół i placówek niepublicznych.

W jej ocenie świadczone przez nią usługi polegające na organizacji szkoleń, których celem jest podniesienie kwalifikacji uczestników w danej dziadzinie, powinny być zaklasyfikowane w ramach grupy PKWiU 80.42.20 - 00.00 „Usługi w zakresie pozostałych form kształcenia”. A zatem są zwolnione z VAT (art. 43 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT w związku z poz. 7 załącznika nr 4).

Jednak podatniczka uważała, że zwolnienie z VAT dla usług szkoleniowych przewidziane w polskich przepisach jest niezgodne z dyrektywą 112. W świetle regulacji unijnych usługi szkoleniowe świadczone w warunkach i na zasadach, na jakich świadczy je spółka, powinny być opodatkowane VAT. A skoro przepisy dyrektywy VAT nakazują opodatkować usługi szkoleniowe świadczone w celach komercyjnych, to spółka jest uprawniona do odliczenia VAT z tytułu nabycia towarów i usług w celu ich świadczenia.

Brak odliczenia

Fiskus nie zgodził się z tym. Podkreślił, że zarówno na gruncie regulacji polskich, jak i unijnych prawo do odliczenia VAT przysługuje wówczas, gdy odliczenia dokonuje podatnik VAT i gdy towary i usługi, przy których zakupie podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych.

Warunkiem skorzystania z prawa do odliczenia jest bezpośredni i bezsporny związek zakupów z czynnościami opodatkowanymi. Wyklucza to możliwość odliczenia podatku związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, tylko do zwolnionych oraz niepodlegających VAT.

W ocenie organu podatkowego w ustawie o VAT nie wprowadzono żadnych ograniczeń podmiotowych, które stanowiłyby barierę dla skorzystania ze zwolnienia z VAT dla usług szkoleniowych. Przepisy prawa europejskiego zostały wdrożone prawidłowo. Dlatego fiskus uznał, że spółka nie ma prawa do odliczenia podatku zawartego w fakturach dokumentujących towary i usługi nabywane na potrzeby świadczenia usług szkoleniowych.

Błędne wdrożenie

Rację podatniczce przyznał za to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie. Zwrócił uwagę na art. 132 ust. 1 lit. (i) dyrektywy 112. Odnosi się on do usług świadczonych przez odpowiednie podmioty prawa publicznego lub inne instytucje działające w tej dziedzinie, których cele uznane są za podobne przez dane państwo członkowskie.

W ocenie WSA ograniczenie zawarte w tym przepisie ma charakter podmiotowy-przedmiotowy. Oznacza to, że usługi świadczone przez podmioty wymienione w tym artykule muszą realizować cele publiczne. Tymczasem w polskiej ustawie całkowicie zwolniono usługi edukacyjne z VAT. Zatem niewątpliwie zakres przedmiotowy zwolnienia jest o wiele szerszy niż w dyrektywie.

To zdaniem sądu oznacza, że rozwiązanie przyjęte w przepisie wspólnotowym nie zostało należycie wdrożone. Skarżąca została pozbawiona możliwości odliczenia VAT naliczonego na podstawie przepisu, który był niezgodny z regulacjami unijnymi. Wprowadzenie zwolnienia niezgodne z przepisami prawa wspólnotowego nie może pozbawić jej tego prawa.

Fiskus zaskarżył niekorzystny dla siebie wyrok do NSA. Spór nie został jednak przesądzony.

Są wątpliwości

Sąd kasacyjny postanowił skierować pytanie prejudycjalne do ETS. Zapytał, czy art. 132 ust.1 lit. i), art. 133 i 134 dyrektywy 112 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one objęciu zwolnieniem usług edukacyjnych świadczonych przez podmioty niepubliczne w celach komercyjnych, które wynika z polskich regulacji w stanie prawnym obowiązującym w 2010 r.

W przypadku pozytywnej odpowiedzi NSA poprosił o wyjaśnienie wątpliwości, czy ze względu na niezgodność zwolnienia z przepisami dyrektywy 112 podatnik będzie uprawniony jednocześnie do stosowania zwolnienia oraz korzystania z prawa do odliczenia podatku naliczonego.