CIT: jak rozliczać leasing

Dla dużych firm to raczej nie koniec sporów o zasady rozliczania leasingu. Dlaczego? Organy podatkowe co prawda zaczęły już zgadzać się z podatnikami, że wstępne opłaty wynikające z umowy leasingu należy rozliczyć w dniu poniesienia, ale pojawiają się spory, o jaki dzień chodzi.

Uproszczenia nie dla wszystkich

Problemy występują przede wszystkim w sytuacji, gdy firma dla celów bilansowych uznaje, że dana umowa jest leasingiem finansowym natomiast w rozumieniu podatku dochodowego kwalifikowana jest jako leasing operacyjny. W praktyce takie sytuacje występują bardzo często. To dlatego, że do celów bilansowych firmy powinny stosować kryteria klasyfikacji umów leasingu zawarte w art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości >patrz ramka.

Zasad tych nie muszą stosować przedsiębiorstwa, których sprawozdania nie podlegają obowiązkowemu badaniu. One mają prawo do celów bilansowych kwalifikować umowy leasingu według zasad określonych w ustawie o CIT lub ustawie o PIT (wynika to a art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości). Jeśli się na to zdecydują, to ograniczą ryzyko powstania sporu z fiskusem (choć, co do zasady, opracowując politykę rachunkowości firmy należy należy kierować się tym, aby sprawozdanie rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy, a nie przepisami podatkowymi).

Co jednak z opłatą wstępną lub czynszem inicjalnym, gdy firma dla celów bilansowych uznała umowę za leasing finansowy i kwoty te zwiększyły wartość początkową środka trwałego, od której naliczane są odpisy amortyzacyjne?

Dzień poniesienia kosztu

Sytuacją taką zajmowała się Izba Skarbowa w Poznaniu w odpowiedzi z 12 grudnia 2011 r. (ILPB4/423-336/11-4/DS). Wyjaśniał, że decydujące znaczenie ma definiujący dzień poniesienia kosztu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT. Mówi on, że co do zasady jest to:

Na tej podstawie izba uznała, że „przyporządkowanie księgowe danego kosztu do okresu sprawozdawczego zgodnie z przepisami o rachunkowości, pozwala na określenie dnia, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych w rozumieniu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT".

Dalej izba wyjaśnia, że „związek poniesionego wydatku w postaci pierwszej raty leasingowej i opłaty manipulacyjnej z uzyskiwanymi przez spółkę przychodami nie ma charakteru bezpośredniego. Tym samym, przedmiotowe opłaty stanowią pośrednie koszty podatkowe potrącalne w dacie ich poniesienia. Skoro zatem spółka opłaty te rozlicza bilansowo poprzez odpisy amortyzacyjne, to w tym samym czasie winna je ujmować podatkowo.

Reasumując, w sytuacji gdy spółka rachunkowo rozlicza pierwszą ratę wynagrodzenia wraz z opłatą manipulacyjną stanowiącą 20 proc. wartości umowy leasingu w czasie równym okresowi ekonomicznej użyteczności przedmiotu leasingu, również podatkowo powinna rozliczać je w tym samym czasie".

Można mieć jednak wątpliwości co do prawidłowości tego stanowiska. Z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 grudnia 2011 r. (II FSK 1091/ 10) wynika bowiem, że fakt rozliczania w czasie wydatku dla celów bilansowych nie oznacza, że w identyczny sposób powinien być ujęty dla celów podatku dochodowego. Czytamy w nim, że „aby ustawa o rachunkowości wywierała skutki podatkowe, muszą (...) istnieć przepisy zawierające wyraźne odesłanie do jej treści".

Tymczasem nie ma wątpliwości, że zasady amortyzacji podatkowej i bilansowej mogą się różnić. Być może za jakiś czas organy podatkowe wypracują jednolite i zgodne z wyrokami sądów stanowisko także w tej kwestii. Prawdopodobnie zajmie to jednak jeszcze trochę czasu ponieważ w tej sprawie nie można jeszcze mówić o wypracowaniu jednolitej linii orzeczniczej.

Jak klasyfikować umowy leasingu

Zgodnie z art. 3 ust. 4 ustawy o rachunkowości jeżeli jednostka przyjęła do używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne na mocy umowy, zgodnie z którą jedna ze stron, zwana dalej „finansującym", oddaje drugiej stronie, zwanej dalej „korzystającym", środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne do odpłatnego używania lub również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do aktywów trwałych korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących warunków:

Ustęp 5 tego przepisu mówi, że jeśli spełniony jest co najmniej jeden z warunków określonych w ust. 4, to oddane do używania korzystającemu środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne zalicza się u finansującego do aktywów finansowych odpowiednio jako inne długoterminowe bądź krótkoterminowe aktywa.