W wyniku zadanego przez Naczelny Sąd Administracyjny pytania prawnego Trybunał Konstytucyjny rozstrzygnie, czy jest zgodna z Konstytucją RP regulacja przewidująca zawieszenie biegu przedawnienia zobowiązań podatkowych, gdy zostało wszczęte postępowanie w sprawie przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, o czym podatnik nie jest informowany (P 30/11).
Z prawa do przedstawienia własnych stanowisk w sprawie skorzystali marszałek Sejmu oraz prokurator generalny. Opowiedzieli się przeciwko uznaniu regulacji za niekonstytucyjną.
Akcentują przede wszystkim, że z punktu widzenia powszechności opodatkowania oraz konieczności zachowywania równowagi budżetowej pożądanym sposobem wygaszania zobowiązań podatkowych jest ich dobrowolna zapłata, a ustawodawca dysponuje swobodą ustalania zasad ich przedawnienia się.
Jak się wydaje, stanowiska te nie uwzględniają jednak należycie gwarancyjnej funkcji instytucji przedawnienia, która nie powinna się zamienić w pustą obietnicę. W przeciwnym wypadku instytucja przedawnienia zobowiązań podatkowych staje się fikcją. Podatnik powinien więc mieć wiedzę albo przynajmniej możliwości ustalenia, że gwarancja przedawnienia wobec niego już nie działa.
Organy podatkowe mogą wszczynać postępowania w sprawie przestępstw lub wykroczeń skarbowych po to, aby nie dopuszczać do przedawniania się zobowiązań podatkowych. Nawet jeżeli wszczęte postępowanie zostanie następnie uznane za nieuzasadnione i umorzone bez postawienia komukolwiek zarzutów (na przykład ze względu na brak winy podatnika), żaden organ ani urzędnik nie poniesie negatywnych konsekwencji tego faktu. Związek pomiędzy postępowaniem karnym skarbowym a zobowiązaniem podatkowym przed przedstawieniem zarzutów konkretnemu podatnikowi jest co najwyżej pośredni.
Wątpliwości te usuwa proponowana w doktrynie prawa podatkowego wykładnia przyjmująca za przesłankę zawieszenia przedawnienia moment postawienia konkretnemu podatnikowi zarzutów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego.
Łukasz Kupiec
—oprac. olat
Autor jest ekspertem podatkowym KPMG
