Chodzi o sytuację, gdy nabywają oni auta ze zwolnieniem z VAT od podatników, którym przysługiwało częściowe prawo do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu.

Pytanie prejudycjalne w tej sprawie skierował do Trybunału Naczelny Sąd Administracyjny (I FSK  223/10).

Podatek tylko od marży

Dilerzy samochodowi kupują od przedsiębiorców używane samochody osobowe ze zwolnieniem z VAT. Dalsza ich odsprzedaż podlega szczególnym zasadom opodatkowania – przy zastosowaniu procedury „VAT marża”. Zgodnie z nią, podatek jest płacony od różnicy pomiędzy ceną sprzedaży, a ceną zakupu.

Jest to rozwiązanie korzystne dla dilerów. Opodatkowanie na zasadach ogólnych oznaczałoby dla nich naliczenie VAT od całego obrotu (a nie od wartości dodanej), gdyż nie mają oni prawa do odliczenia podatku naliczonego (który został wkalkulowany w cenę).

Nie ma wątpliwości, gdy używane samochody nabywane są ze zwolnieniem z VAT od podatników, którzy nie odliczyli VAT naliczonego przy ich nabyciu (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT).

Wówczas bowiem możliwość zastosowania specjalnej procedury „VAT marża” dla pośredników dokonujących ich odsprzedaży wynika bezpośrednio z art. 120 ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT. Przepis ten przewiduje bowiem wprost jej zastosowanie do dostawy towarów zwolnionej z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT.

Inna podstawa zwolnienia

Sprawa komplikuje się jednak, gdy pośrednicy kupują używane auta od kontrahentów, którzy w przeszłości przy ich zakupie odliczyli część podatku naliczonego w ramach ustawowego limitu (50 albo 60 proc., nie więcej niż odpowiednio 5 albo 6 tysięcy zł). Transakcja ta jest również zwolniona z VAT. A zatem wydawałoby się, że również i w tym wypadku diler powinien korzystać ze specjalnej procedury „VAT marża”.

Podstawą do zwolnienia z VAT sprzedaży auta przez kontrahenta na rzecz dilera nie jest jednak przepis ustawy o VAT (wspomniany art. 43 ust. 1 pkt 2), tylko przepis rozporządzenia (obecnie § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia ministra finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług).

Przy częściowym odliczeniu

Stało się to jednak przedmiotem sporu, który rozstrzygnie ETS na rozprawie. Europejski sąd orzeknie, czy przepisy dyrektywy 112 pozwalają tu na zastosowanie szczególnej procedury „VAT marża”, tj. czy podatnik może opodatkować jedynie dodaną na tym etapie obrotu marżę (wartość dodaną), czyli różnicę pomiędzy ceną sprzedaży a ceną zakupu samochodu.

Organy podatkowe upierają się, że w takiej sytuacji przy dalszej odsprzedaży samochodu VAT trzeba naliczyć według zasad ogólnych, a więc od całej wartości transakcji. Pośrednicy, tak jak skarżąca spółka, uważają natomiast, że mają prawo naliczać VAT tylko od marży.

Zakłócenie konkurencji

Odmowa zastosowania procedury „VAT marża” dla pośredników oznacza, że opodatkowana jest cała cena odsprzedawanego auta. W praktyce dilerzy, chcąc zachować ten sam poziom zysku, będą musieli podnieść cenę sprzedaży auta średnio o kilka tysięcy złotych.

W rezultacie oferta sprzedaży takiego pojazdu będzie niekonkurencyjna w porównaniu z ofertami sprzedaży podobnych samochodów opodatkowanych „VAT marża”. Innym wyjściem jest dostosowanie ceny sprzedaży auta do poziomu rynkowego. Takie rozwiązanie oznacza jednak dla pośredników stratę oraz zapłatę VAT, pomimo że na tym etapie obrotu nie wystąpiła wartość dodana.

Oba wyjścia są bardzo niekorzystne.

Zdaniem skarżącej spółki, zapewnienie pośrednikom możliwości skorzystania z procedury „VAT marża” pozwala w sposób najpełniejszy uczynić zadość celom dyrektywy. Pozwala na jednoczesne uniknięcie podwójnego opodatkowania oraz zakłóceń konkurencji. Oznacza zachowanie zasady neutralności VAT dla przedsiębiorcy i zapewnia, że takie same czynności, tj. odsprzedaż używanych samochodów, są traktowane na potrzeby VAT identycznie.

Kluczowe rozstrzygnięcie

Czy Trybunał przychyli się do stanowiska skarżącej, okaże się niebawem. Wynik rozprawy jest tym bardziej interesujący, że sąd europejski będzie rozstrzygał o nieznanym prawu europejskiemu zwolnieniu z opodatkowania wprowadzonym przez polskiego ustawodawcę w § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia, związanym z prawem do odliczenia tylko części podatku naliczonego przy zakupie samochodu osobowego.

Wyrok ETS będzie mieć kluczowe znaczenie dla wszystkich firm, które handlują używanymi samochodami.

Autorka jest doradcą podatkowym, starszą konsultantką podatkową w Independent Tax Advisers Doradztwo Podatkowe