- Od 1 marca planuję założyć jednoosobową działalność w zakresie projektowania wnętrz i zarejestrować się jako podatnik VAT. W tym celu musiałam kupić komputer z oprogramowaniem. Nabyłam go już w styczniu, aby mieć czas na zapoznanie się z nowym programem. Czy nie będzie to przeszkodą w odliczeniu VAT z otrzymanych faktur?

– pyta czytelnik.

Nie. Przepisy nie uzależniają prawa do odliczenia podatku naliczonego od tego, czy nabywca wcześniej zarejestrował się jako podatnik VAT. Podstawowym warunkiem jest spełnienie kryteriów określonych w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT. Mówi on, że w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o naliczony.

Potwierdzają to także organy podatkowe. Jednym z ostatnich przykładów jest odpowiedź Izby Skarbowej w Łodzi z 8 grudnia 2011 r. (IPTPP2/443-509/11-5/BM). Dotyczy ona podatniczki, która w kwietniu 2011 r. zamierzała otworzyć biuro rachunkowe. Już w marcu kupiła więc komputer z oprogramowaniem i urządzenie wielofunkcyjne (drukarka, ksero, skaner, fax). W kwietniu nabyła kupiła program przeznaczony do prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Faktury wystawiane były na imię i nazwisko podatniczki i zawierają jej adres zamieszkania.

Ze względu na problemy z wynajęciem lokalu wnioskodawczyni rozpoczęła prowadzenie działalności dopiero od 3 sierpnia. Tego dnia złożyła też deklarację VAT-R (jako miesiąc złożenia pierwszej deklaracji wpisała sierpień).

Izba skarbowa zgodziła się, że wnioskodawczyni ma prawo do odliczenia VAT z faktur otrzymanych przed złożeniem VAT-R. W uzasadnieniu interpretacji przywołała nie tylko art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, ale także ust. 2 pkt 1 lit. a tego przepisu. Zgodnie z nim kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Istotny jest też art. 88 ust. 4 ustawy o VAT. Ustanawia on zasadę, że obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Izba wyjaśnia jednak, że z treści tego przepisu „nie wynika, by do nabycia uprawnienia do obniżenia kwoty podatku naliczonego koniecznym było posiadanie statusu podatnika VAT czynnego w momencie otrzymania faktury zakupowej.

W dacie otrzymania faktury koniecznym jest aby podmiot, który ją otrzymuje był podatnikiem w rozumieniu art. 15 ust. 1, czyli podmiotem wykonującym samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Tak więc (...) podatnik nabywa prawo do odliczenia podatku naliczonego w momencie otrzymania faktury, lecz aby uprawnienie to zrealizować musi posiadać status podatnika VAT.”

Ustawa o VAT nie pozbawia więc podatnika prawa do odliczenia VAT od zakupów poczynionych przed rejestracją, o ile występują przesłanki świadczące o tym, że nabyte towary i usługi będą wykorzystywane do bieżącej (lub przyszłej) działalności opodatkowanej. Co istotne, izba potwierdziła, że nie zmienia tego brak NIP na fakturach. To dlatego, że „z postanowień ustawy nie wynika, aby podatnik byt pozbawiony prawa do odliczenia podatku naliczonego ze względu na brak na fakturze jego numeru NIP.

Za taką wykładnią przepisów opowiedziała się również Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 28 lipca 2010 (IPPP2-443-350/10-3/KG). Potwierdza ją także orzecznictwo

Sądy przypominają o zasadzie neutralności

W wyroku z 21 grudnia 2006 r. (I FSK 378/06) Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że „prawo do obniżenia podatku należnego powstaje u wszystkich podatników, o ile wykażą, że zakupy były związane z działalnością opodatkowaną, a warunek rejestracji niezbędny wyłącznie do skorzystania przez podatnika z prawa do obniżenia podatku należnego. Trzeba rozróżnić moment powstania prawa do odliczenia od momentu skorzystania z tego prawa.

Prawo do obniżenia podatku należnego powstaje – jak już wyżej powiedziano – zasadniczo w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.

Jego realizacja następuje poprzez złożenie deklaracji podatkowej, wyrażającej wolę skorzystania przez podatnika z prawa do odliczenia i aby skutecznie zrealizować już powstałe uprawnienie, podatnik musi usunąć – najpóźniej przed skorzystaniem z prawa – wszelkie przesłanki negatywne, w tym brak rejestracji, która umożliwia identyfikowanie go jako podatnika”.

Podatnicy mogą też powoływać się na orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 8 czerwca 2000 r. w sprawie C-400/98. Wynika z niego, że jeśli osoba, która ma potwierdzony obiektywnymi dowodami zamiar rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej ponosi uprzednie wydatki inwestycyjne w tym celu, to musi być uznana za podatnika. Działając w tym charakterze ma więc prawo do odliczenia VAT.