Konsorcjum nie jest uznawane za podatnika VAT (podobnie jak na gruncie ustaw o podatku dochodowym).
Podatnikami są poszczególni uczestnicy przedsięwzięcia. Możliwa jest jednak sytuacja, kiedy to konsorcjum będzie podatnikiem VAT, a stanie się tak, gdy zostanie ono zawarte w formie spółki celowej (zob. postanowienie Urzędu Skarbowego w Tczewie z 26 października 2005 r., PI/443-1582/05/P/05).
Kto wykaże podatek w deklaracji
Gdy chodzi o rozliczenie usług i dostaw na rzecz zamawiającego w ramach konsorcjum działającego na podstawie umowy, najbardziej poprawne wydaje się wystawienie przez lidera konsorcjum całościowej faktury opiewającej na wartość umówionego wynagrodzenia. Wówczas lider rozliczy VAT należny z takiej faktury w swojej deklaracji.
Jest to uzasadnione brzmieniem art. 30 ust. 3 ustawy o VAT, zgodnie z którym jeżeli podatnik, działając w imieniu własnym, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, za podstawę opodatkowania przyjmuje się kwotę należną z tytułu świadczenia usług pomniejszoną o kwotę podatku (zob. interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 4 maja 2011 r., IPPP3/443-179/11-3/JF).
Wydaje się również, że lider powinien mieć prawo wykazania VAT naliczonego na fakturach otrzymanych od konsorcjantów.
Dyskusyjną kwestią są wzajemne świadczenia pomiędzy uczestnikami konsorcjum.
Wzajemne rozrachunki
W większości przypadków z zamawiającym rozlicza się lider konsorcjum, który następnie zobligowany jest do przekazania odpowiedniej części otrzymanych środków pozostałym konsorcjantom. Powstaje wątpliwość, jak udokumentować takie rozliczenie.
W głównej mierze zależy to od ustalenia, czy konsorcjanci świadczą na rzecz lidera usługi lub dokonują dostawy towarów czy też rozliczenie dotyczy jedynie partycypacji we wspólnie poniesionych kosztach i przychodach. W pierwszym przypadku prawidłowe będzie wystawienie przez konsorcjantów faktury VAT na rzecz lidera. W drugim przypadku uznaje się, że taki transfer środków pieniężnych nie podlega VAT i może być udokumentowany notą księgową (debetową) w kwocie netto.
Warto jednak pamiętać, że w każdym przypadku o tym, jaki jest charakter wzajemnych świadczeń, w przeważającej mierze decydują postanowienia umowy konsorcjum. W związku z tym każdy przypadek należy badać indywidualnie (wskazuje też na to interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 27 września 2010 r., ITPP1/443-633B/ 10/AJ).
W świetle aktualnych wyjaśnień organów podatkowych i orzecznictwa sądów administracyjnych obecnie dopuszczalne jest dokonywanie wzajemnych rozliczeń zarówno na podstawie faktur VAT, jak i na podstawie not księgowych.
Autorzy są konsultantami w Accreo Taxand
