Stawki amortyzacyjne – kiedy warto je obniżyć

Ustawy o podatkach dochodowych pozwalają dowolnie zmniejszyć stawkę amortyzacyjną. Możliwość taka wynika z art. 16i ust. 5 ustawy o CIT i art. 22i ust. 5 ustawy o PIT.

Przepisy te mówią, że podatnicy mogą obniżać podane w wykazie stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się od:

- miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji, albo

- od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Kiedy nie można zmienić decyzji

Możliwość obniżania stawek nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek okoliczności. Taką decyzję podejmuje podatnik i nie musi jej uzasadniać.

Trzeba jednak pamiętać, że umiejscowienie tych przepisów nie jest bez znaczenia. Zarówno  art. 16i ustawy o CIT, jak i 22i ustawy o PIT regulują zasady amortyzacji liniowej przy zastosowaniu stawek wynikających z załączników do ustawy. Tylko w takim wypadku możliwe jest więc obniżenie stawek.

Przykład

W 2008 r. spółka z o.o. kupiła działkę z magazynem. Był to budynek oddany do eksplo-atacji w 1979 r., ale po generalnym remoncie. Jego wartość początkowa była więc wysoka i wynosiła milion złotych. Spółka liczyła na wysokie zyski. Przyjęła więc najwyższą możliwą stawkę amortyzacji, czyli 10 proc. Pozwala na to art. 16j ust. 1 pkt 4 ustawy o CIT.

Z przepisu tego wynika, że dla budynków niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z wykazu wynosi 2,5 proc., podatnik może przyjąć indywidualną stawkę amortyzacyjną.

Minimalny okres naliczania odpisów oblicza się, odejmując od 40 lat pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia oddania budynku po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia go do ewidencji środków trwałych. Okres naliczania odpisów nie może być jednak krótszy niż dziesięć lat.

Naliczany przez spółkę roczny odpis wyniesie więc 100 tys. zł. Problem w tym, że biznes nie rozwinął się zgodnie z planem. Firma co roku wykazuje około 80 tys. zł straty. Istnieje obawa, że jej nie rozliczy (jest na to tylko pięć lat). Czy może obniżyć stawkę? Niestety, nie. W takiej sytuacji nie można obniżyć wysokości odpisu.

Zgodnie z orzecznictwem (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 czerwca 2003 r., ISA/Łd 235/03) stosowanie indywidualnej stawki dla używanych środków trwałych jest bowiem inną metodą amortyzacji niż dokonywanie odpisów liniowo.

Przykład

Na początku 2011 r. przedsiębiorca kupił używany samochód osobowy za 80 tys. zł. Przyjął indywidualną stawkę amortyzacyjną w wysokości 40 proc. na podstawie art. 22j ust. 1 pkt 2 ustawy o PIT.

Podatnik, który podjął taką decyzję, nie może później obniżyć wysokości odpisów umorzeniowych.

Przykład

W 2008 r. spółka z o.o. rozpoczęła amortyzację nabytego prawa do znaku towarowego. Przyjęła pięcioletni okres amortyzacji. Czy może go wydłużyć ze względu na złe wyniki finansowe?

Nie.

Artykuł 16m ust. 3 ustawy o CIT oraz odpowiadający mu co do treści art. 22m ust. 3 ustawy o PIT mówi, że podatnicy ustalają stawki amortyzacyjne dla poszczególnych wartości niematerialnych i prawnych na cały okres amortyzacji przed rozpoczęciem dokonywania odpisów.

Metoda liniowa, ale przyspieszona

Artykuł 16i ust. 2 ustawy o CIT oraz art. 22i ust. 2 ustawy o PIT w pewnych sytuacjach pozwalają na amortyzację liniową przy zastosowaniu stawek wyższych, niż wynikają z wykazu. Tak jest dla:

- budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych lub złych,

- maszyn, urządzeń i środków transportu, z wyjątkiem morskiego taboru pływającego, używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej,

- maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4 – 6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) poddanych szybkiemu postępowi technicznemu.

Nadal jest to amortyzacja liniowa. Możliwe jest więc obniżenie stawki poniżej wynikającej z wykazu. Potwierdza to interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 2 czerwca 2011 r. (IPPB3/423-153/11-2/JG).

Czytamy w niej, że „powrót do stawek z wykazu – stawek uprzednio podwyższonych na podstawie art. 16i ust. 2 ustawy o CIT – następuje na podstawie art. 16 i ust. 3 lub 4 ustawy. Natomiast nie ma przeszkód, aby spółka, obniżając podwyższone stawki, dokonała jednocześnie (od pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego) obniżenia stawek z wykazu na podstawie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT".

Organy podatkowe w niektórych odpowiedziach udzielanych podatnikom dopuszczają stosowanie stawki zero. Takie postępowanie bez posiadania interpretacji indywidualnej potwierdzającej jego prawidłowość jest jednak ryzykowne.

Dlaczego lepiej unikać zerowej stawki

Organy podatkowe mogą bowiem uznać to za zaprzestanie dokonywania odpisów amortyzacyjnych, a na to przepisy nie pozwalają. Dlatego znacznie bezpieczniejszym rozwiązaniem jest naliczanie odpisów umorzeniowych przy zastosowaniu stawki na poziomie np. 0,1 proc.

Efekt ekonomiczny jest bardzo podobny, a ryzyko podatkowe znacznie niższe. Prawidłowość stosowania stawek na poziomie 0,1 potwierdzają liczne interpretacje, także te najnowsze. Przykładem jest odpowiedź Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 9 sierpnia 2011 r. (ITPB3/423-224a/11/PST).

Zasady nie muszą być takie same

W związku z wydłużaniem okresu amortyzacji pojawiają się wątpliwości, czy firma używająca dwóch identycznych maszyn może obniżyć stawkę tylko dla jednej z nich. Problemem tym zajmowała się m.in. Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 9 sierpnia 2011 r. (ITPB3/423-225a/11/PST).

Z odpowiedzi wynika, że nie ma przeszkód, aby podatnik obniżył stawkę jedynie dla wybranych środków trwałych należących do danej grupy bądź rodzaju. Artykuł 16i ustawy o CIT mówi bowiem, że podatnicy mogą obniżać podane w wykazie stawki dla poszczególnych środków trwałych.

Przykład

W 2010 r. firma kupiła dla swoich przedstawicieli handlowych dziesięć identycznych nowych samochodów z kratką. W rozumieniu przepisów o podatku dochodowym są to samochody osobowe.

Przyjęto więc, że będą amortyzowane metodą liniową przy zastosowaniu 20-proc. stawki. Nie ma przeszkód, aby od 2012 r. spółka obniżyła stawkę np. tylko sześciu z nich, a pozostałe amortyzowała na dotychczasowych zasadach.

Czytaj również: