- Prowadzę zakład stolarski jako osoba fizyczna. Korzystam ze zwolnienia podmiotowego w VAT, które przysługuje tzw. drobnemu przedsiębiorcy. Nie jestem zarejestrowany jako podatnik unijny na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych. Zakupiłem od  unijnego kontrahenta maszynę do oklejania drewna, co potwierdza otrzymana faktura.

Maszyna w listopadzie została przetransportowana z Niemiec do Polski. Wartość netto tego zakupu, po  przeliczeniu na złote według kursu średniego waluty z dnia poprzedzającego wystawienie faktury, wynosi 57 400 zł. Czy skoro korzystam ze zwolnienia w VAT, muszę rozliczyć podatek od tego zakupu?

– pyta czytelnik.

Zakup maszyny, która została przemieszczona pomiędzy dwoma różnymi krajami Unii Europejskiej w wyniku transakcji dokonanej przez podmioty działające w charakterze podatników, jest

dla nabywcy wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów (WNT) podlegającym VAT w Polsce, o ile transport towaru zakończy się na terytorium naszego kraju a zakup służy działalności gospodarczej nabywcy.

Wyjątki od reguły

Jednak nie każde nabycie towaru na podanych wyżej warunkach powoduje konieczność opodatkowania według zasad przewidzianych dla WNT. Ustawa o VAT przewiduje wyłączenia od ogólnego schematu opodatkowania. Wyłączenia te, o charakterze przedmiotowo-podmiotowym, dotyczą określonych rodzajów nabyć lub nabyć dokonanych przez wskazane grupy podatników.

Jedno z tych wyłączeń dotyczy właśnie podatników uznawanych na  podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy za tzw. drobnych przedsiębiorców, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł lub u których przewidywana wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej kwoty  150 000 zł (dotyczy to podatników rozpoczynających wykonywanie czynności opodatkowanych w  trakcie roku podatkowego).

Ważny limit

Jeśli „drobny przedsiębiorca”, będący podatnikiem zwolnionym z VAT, nabył towary z innego kraju UE, przy czym całkowita wartość WNT nie przekroczyła w trakcie roku podatkowego oraz w poprzednim roku podatkowym kwoty 50 000 zł, to nie wystąpi u niego WNT.

Tak wynika z art. 10 ust. 1 pkt 2 lit. b) i ust. 2 ustawy o VAT. Dopiero jeśli wartość nabyć w ramach WNT przekroczy wskazany limit, od momentu jego przekroczenia podatnik ma obowiązek opodatkować zakup według zasad właściwych dla WNT.

50 000 zł  Jeśli wartość zakupów drobnego przedsiębiorcy w innym kraju UE nie przekroczy w danym roku podatkowym tego limitu, nie musi on rozliczać VAT w Polsce z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego

Tu może pojawić się problem, jak ustalić podstawę opodatkowania, od której należy obliczyć kwotę VAT należnego, WNT.

Przepisy ustawy o VAT nie wskazują bowiem wprost, czy w przypadku przekroczenia limitu 50 000 zł podatnik za podstawę opodatkowania z tytułu WNT powinien przyjąć całą wartość transakcji, która spowodowała przekroczenie tego limitu, czy jedynie nadwyżkę ponad wskazany limit.

Na sposób postępowania w takim wypadku wskazuje prawomocne orzeczenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 23 lutego 2011 (III SA/Wa 1506/10).

Orzekł on, że po przekroczeniu limitu VAT należy zapłacić od całej wartości nabycia, a nie od nadwyżki. Gdyby intencją ustawodawcy było opodatkowanie jedynie nadwyżki, to wynikałoby to wprost z przepisów ustawy o VAT. A skoro takich regulacji brakuje, to oznacza, że należy opodatkować całą wartość nabycia, które spowodowało przekroczenie limitu 50 000 zł.

Podatek od całości...

Ponieważ zakup maszyny przez czytelnika spowoduje przekroczenie limitu w kwocie 50 000 zł, to opodatkowana jako WNT będzie cała wartość transakcji, a nie jedynie nadwyżka ponad limit.

Jeśli otrzymał on fakturę, z której wynika, że unijny dostawca opodatkował dostawę w swoim kraju, wobec czego doliczył również podatek należny, to trzeba pamiętać, że podatek od wartość dodanej należny lub zapłacony na terytorium państwa członkowskiego, z którego towar został wysłany lub przetransportowany, nie jest wliczany do limitu 50 000 zł, ale zwiększa podstawę opodatkowania z tytułu WNT.

Jest nią kwota, którą nabywający jest zobowiązany zapłacić, co oznacza, że u właściciela zakładu stolarskiego podstawą opodatkowania będzie wartość brutto wynikająca z faktury otrzymanej od unijnego dostawcy maszyny i od tej wartości należy naliczyć VAT należny według stawki właściwej dla nabytej maszyny.

Wobec tego dla podatnika zwolnionego z VAT, który spodziewa się zakupić towary w ramach WNT o wartości netto przekraczającej 50 000 zł, korzystniejsza jest możliwość opodatkowania tej transakcji na zasadach ogólnych. Taki sposób rozliczenia wymaga złożenia naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o wyborze opodatkowania tych czynności.

Zaznaczenie kwadratu w poz. 60 wraz z podaniem przewidywanej daty WNT w  poz. 62 części C.3 formularza VAT-R jest równoznaczne ze złożeniem wymaganego oświadczenia przez podatnika korzystającego ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ustawy o VAT.

...nie do odliczenia

Podanie unijnemu dostawcy unijnego NIP poprzedzonego kodem PL będzie dla niego podstawą do uznania transakcji za wewnątrzwspólnotową dostawę towarów i wystawienia faktury bez podatku od wartości dodanej.

W sytuacji opisanej w pytaniu czytelnik, pomimo że co do zasady korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT, będzie zobowiązany rozliczyć podatek należny z tytułu WNT maszyny, przyjmując za podstawę opodatkowania wartość brutto, która wynika z faktury wystawionej przez unijnego dostawcę maszyny.

W celu rozliczenia WNT przedsiębiorca powinien sporządzić deklarację VAT-8 i złożyć ją w swoim urzędzie skarbowym w terminie do  25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiło WNT.

U podatnika, który korzysta ze zwolnienia podmiotowego z  VAT jako tzw. drobny przedsiębiorca, podatek należny niestety nie przekształci się w naliczony podlegający odliczeniu, ponieważ zakup nie jest związany z wykonywaniem czynności opodatkowanych.