Ciekawą sytuacją zajmowała się Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 31 marca 2010 r. (ITPB3/423-824/09/PS).
Z pytaniem zwróciła się spółka, która sprzedała kontrahentowi nawozy. Kwotę netto z faktury ujęła jako przychody należne. Odbiorca nie uregulował w umówionym terminie zobowiązań. Następnie strony zawarły porozumienie zakładające ratalną spłatę długu. Tej umowy dłużnik również nie dotrzymał.
Akt notarialny z klauzulą wykonalności
Wierzytelności wnioskodawcy zabezpieczone były aktem notarialnym wydanym w trybie art. 777 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego.
Przepis ten mówi, że tytułem egzekucyjnym jest akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy akt określa warunki, które upoważniają wierzyciela do prowadzenia przeciwko dłużnikowi egzekucji na podstawie tego aktu o całość lub część roszczenia, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności.
Wnioskodawca wystąpił do sądu rejonowego z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności. Po jej nadaniu skierował do komornika sądowego wniosek egzekucyjny wskazujący rachunki bankowe, wierzytelności oraz ruchomości jako majątek dłużnika objęty egzekucją.
Następnie spółka utworzyła odpis aktualizujący należności. Izba skarbowa potwierdziła, że może on zostać zaliczony do kosztów uzyskania przychodów.
Wyjaśniła, że „akt notarialny spełniający warunki określone w art. 777 § 1 pkt 5 kodeksu postępowania cywilnego ma znaczenie prawne równorzędne prawomocnemu orzeczeniu sądowemu. Nadając klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu (tytułowi egzekucyjnemu), sąd skierował wierzytelność na drogę postępowania egzekucyjnego”.
Ugoda sądowa
Możliwość zaliczenia odpisu aktualizującego do kosztów podatkowych można potwierdzić ugodą sądową. Tak wynika z odpowiedzi Izby Skarbowej w Katowicach z 23 grudnia 2009 r. (IBPBI/2/423-1074/09/MO). Podkreśliła ona, że „ugoda zawarta przed sądem stanowi tytuł egzekucyjny równorzędny wyrokowi sądowemu, dlatego może być podstawą prowadzenia egzekucji przez komornika.
Należności (...) zostały skierowane na drogę postępowania egzekucyjnego, które zostało umorzone w 2009 r. z uwagi na bezskuteczność egzekucji. (...) Mając na uwadze treść cytowanego powyżej art. 16 ust. 2a pkt 1 ustawy, uznać należy, iż okoliczności (...) mają charakter prawny równorzędny w odniesieniu do wskazanych w tym przepisie, a zatem stanowią okoliczności uprawdopodobniające nieściągalność wierzytelności”.
Wyłudzenie towaru
Problemem niektórych firm jest wyłudzenie od nich towarów na podstawie sfałszowanych dokumentów. Taką sprawą zajmowała się Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 27 sierpnia 2008 r. (ITPB1/415-332/08/AT).
Pytanie zadał przedsiębiorca rozliczający się na podstawie księgi przychodów i rozchodów. W styczniu 2008 r. osoba fizyczna podająca się za właściciela jednoosobowej firmy kupiła od niego kilkaset drewnianych palet o łącznej wartości 20 tys. zł. Towar wydano, a płatność miała nastąpić w formie przelewu.
Sprzedawca jednak nigdy nie dostał pieniędzy. Nie udało się nawet skontaktować z kontrahentem. Sprawę zgłoszono na policję. Dochodzenie trwało do maja 2008 r. Wtedy wydano postanowienie o jego umorzeniu. Wnioskodawca wyjaśnił, że kwota netto z faktury sprzedaży została zaliczona do przychodów należnych.
Z odpowiedzi izby skarbowej wynika, że w takiej sytuacji przedsiębiorca może dokonać odpisu aktualizującego i zaliczyć go do kosztów uzyskania przychodów. W uzasadnieniu czytamy, że prawdopodobieństwo nieściągalności „bez wątpienia daje postanowienie wskazane przez wnioskodawcę o umorzeniu dochodzenia z powodu niewykrycia sprawcy.
Skoro bowiem nie sposób ustalić w żaden prawnie dostępny sposób sprawcy przestępstwa wyłudzenia towaru, o którym mowa we wniosku, to nie jest znana osoba dłużnika. Tym samym, prócz postanowienia komendy policji, nie istnieje żadna inna alternatywna możliwość uprawdopodobnienia nieściągalności tej należności”.