Zgodnie z art. 24 ust. 11 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy o PIT[/link] w brzmieniu obowiązującym do końca roku dochód stanowiący nadwyżkę między wartością rynkową akcji objętych przez osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia a wydatkami poniesionymi na ich objęcie nie podlega opodatkowaniu w momencie objęcia tych akcji.

Zasadę tę stosuje się odpowiednio do dochodu stanowiącego nadwyżkę między wartością rynkową akcji a wydatkami poniesionymi na ich nabycie od spółki posiadającej osobowość prawną, która objęła te akcje wyłącznie w celu przeniesienia tytułu ich własności na osoby uprawnione na podstawie uchwały walnego zgromadzenia spółki będącej emitentem.

[srodtytul]Dwa warunki[/srodtytul]

Tak więc w celu zwolnienia z PIT w momencie objęcia akcji pracowniczych konieczne jest łączne spełnienie dwóch warunków:

- akcje muszą pochodzić z emisji pierwotnej oraz

- uprawnienie do ich nabycia musi wynikać z uchwały zgromadzenia wspólników.

Od 1 stycznia 2011 r. zwolnienie zostanie rozszerzone i dostosowane do reguł obecnie stosowanych systemów motywacyjnych. Wyjaśni się też wiele wątpliwości, które rodziły dotychczasowe przepisy.

[srodtytul]Rynek pierwotny i wtórny[/srodtytul]

W odróżnieniu od obowiązujących przepisów w nowych wyraźnie wskazano, że zwolnione będą nie tylko akcje objęte, lecz także nabyte. Zwolnienie obejmie więc zarówno akcje wyemitowane przez pracodawcę w celu przyznania ich pracownikom, jak również będące już w obrocie (przykładowo notowane na giełdzie) i nabyte przez pracodawcę w celu przyznania ich pracownikom. Zwolnienie będzie zatem miało szerszy zakres niż obecnie.

Wprowadzenie tej zmiany należy ocenić bardzo pozytywnie, ponieważ całkowicie nieuzasadnione było „dyskryminowanie” akcji będących już w obrocie i nabywanych przez pracodawcę w celu ich sprzedaży pracownikom po cenie niższej od rynkowej w stosunku do akcji zbywanych pracownikom w ramach emisji pierwotnej.

Nie raz spotykaliśmy się z przypadkami emisji nowej serii akcji tylko po to, aby mogły je objąć osoby uprawnione i skorzystać ze zwolnienia.

[srodtytul]Tylko z UE i EOG[/srodtytul]

Jednoznacznie zostanie także uregulowana kwestia, czyje akcje mogą być objęte zwolnieniem. Do tej pory fiskus stał uparcie na stanowisku, że zwolnienie dotyczy jedynie akcji spółek, które mają siedzibę na terytorium Polski (zob. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 30 kwietnia 2009 r., IPPB2/415-22/09-7/AZ)[/b].

Stanowisko to w naszej ocenie nie zasługuje na akceptację, ponieważ polska ustawa o PIT nie wprowadza takiego warunku zwolnienia.

Pogląd ten podzielił także [b]WSA w Warszawie w wyroku z 15 września 2009 r. (III SA/Wa 570/09)[/b].

Ponadto stanowisko fiskusa ograniczające możliwość zastosowania zwolnienia do spółek polskich narusza prawa wspólnotowe poprzez dyskryminację podmiotów z Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Nowe przepisy, które zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2011 r., rozwiązują jednoznacznie tę kwestię, wskazując, że zwolnienie w momencie objęcia lub nabycia dotyczy akcji wyemitowanych przez spółki z państw będących członkami UE i EOG.

Regulacje te, jakkolwiek zgodnie z prawem wspólnotowym, wyłączają spod korzystnych rozwiązań podatkowych akcje spółek mających siedzibę w państwach spoza UE i EOG. W szczególności dotknie to pracowników, którzy mieliby w ramach bonusu otrzymać akcje spółek ze Stanów Zjednoczonych, co jest o tyle istotne, że to właśnie one często przodują w tego rodzaju programach.

[srodtytul]Nie tylko od pracodawcy[/srodtytul]

Co ważne, zwolnienie dotyczy nie tylko akcji otrzymywanych przez pracowników od swojego pracodawcy, lecz także przyznawanych przez osoby trzecie. W tym zakresie przepisy nie będą zmienione, co zasługuje na słowa uznania.

Wiele razy mieliśmy do czynienia z programami motywacyjnymi organizowanymi przez spółkę matkę dla pracowników wszystkich spółek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej. Od 1 stycznia 2011 r. zwolnieniem objęte będą również akcje spółki matki, pod warunkiem że będzie mieć ona siedzibę w UE lub w EOG.

[srodtytul]Wątpliwości pozostały[/srodtytul]

Nadal nie jest jednak wyjaśnione, jak należy rozumieć jeden z warunków zwolnienia, zgodnie z którym dotyczy ono osób uprawnionych do objęcia lub nabycia akcji na podstawie uchwały walnego zgromadzenia.

Wątpliwości budzi, czy uchwała ta powinna wymieniać z imienia i nazwiska osoby uprawnione do objęcia lub nabycia akcji, czy może powinna zawierać jedynie zapisy pozwalające na ich identyfikację, czy też uchwała może zawierać wyłącznie zgodę na taki program motywacyjny i cedować uprawnienie do określenia kręgu osób nim objętych na inny organ, najczęściej radę nadzorczą.

Biorąc pod uwagę to, że wszelkie zwolnienia, jako wyjątki od zasady powszechności opodatkowania, powinny być interpretowane ściśle i nie podlegać wykładni rozszerzającej, należy uznać, że uchwała powinna zawierać co najmniej wskazanie kręgu osób, które mogą wziąć udział w programie. Innymi słowy nie musi zawierać imiennej listy osób uprawnionych do objęcia lub nabycia akcji, lecz powinna w taki sposób określać krąg osób objętych programem, aby było możliwe ich zindywidualizowanie.

Przykładowo poprzez wskazanie stanowisk pracowników (np. uchwała może wskazywać, że programem objęci są pracownicy na stanowiskach członków zarządu i dyrektorów poszczególnych działów).

[srodtytul]Brak przepisów przejściowych[/srodtytul]

Kolejną kwestią, o której zapomniał ustawodawca, jest nieokreślenie przepisów przejściowych. Nie budzi wątpliwości, że nowymi regulacjami zostaną objęte osoby, które uzyskały prawo do objęcia akcji (zostały objęte programem motywacyjnym) przed 1 stycznia 2011 r. i obejmą akcje po tej dacie, a akcje są wyemitowane przez podmioty z UE i EOG. Skoro dotychczasowe i nowe przepisy obejmują tych emitentów, to bez względu na to, które zastosujemy, osoby te będą korzystać ze zwolnienia.

Rodzi się jednak pytanie, jak potraktować osoby, które przed 1 stycznia 2011 r. nabyły uprawnienie do objęcia akcji wyemitowanych przez spółki spoza UE (lecz ich jeszcze nie objęły)? Wydaje się, że można tu powoływać się na zasadę praw nabytych. Oznacza to, że osoby, które nabyły uprawnienie do objęcia akcji przed datą zmiany regulacji, powinny skorzystać z przepisów obowiązujących w momencie, w którym podejmowały decyzję o przystąpieniu do programu.

Trudno jednak oczekiwać, aby to stanowisko znalazło aprobatę organów podatkowych, zwłaszcza gdy już teraz twierdzą one, że obecnie obowiązującego zwolnienia nie stosuje się w ogóle do akcji spółek zagranicznych. Wątpliwości w tym zakresie będzie więc musiał rozstrzygnąć sąd administracyjny, a w ostateczności Trybunał Konstytucyjny.

[ramka][b]Jest związek z przychodem[/b]

Czy wydatki poniesione z tytułu organizacji menedżerskich programów motywacyjnych mogą być uznane za koszt podatkowy pracodawcy? Naszym zdaniem nie powinno to budzić żadnych wątpliwości.

Wydatki te zachęcają pracowników do dalszej efektywnej pracy, a po osiągnięciu założonych celów biznesowych są także rodzajem wynagrodzenia dla pracowników za ich ciężką pracę. Prowadzą więc do wzrostu przychodów pracodawcy. Stanowisko takie akceptuje także fiskus [b](zob. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 3 września 2008 r., IBPB3/423-485/08/AK).[/b]

Nie powinno też budzić wątpliwości, że pracodawca może zaliczyć do kosztów podatkowych wydatek związany z akcjami emitowanymi przez niego i przez podmiot trzeci (spółkę matkę). W tym drugim wypadku koszty pracodawcy będą wynikać z rachunku wystawionego mu przez spółkę matkę.[/ramka]

[b]Czytaj także:[/b]

[i]- [link=http://www.rp.pl/artykul/565094.html]Wciąż są wątpliwości, jak opodatkować plany akcyjne [/link],

- [link=http://www.rp.pl/artykul/391459.html]Jak są opodatkowane akcje pracownicze[/link],

- [link=http://www.rp.pl/artykul/406951.html]Bonus dla pracownika i kłopot z rozliczeniem [/link],

- [link=http://www.rp.pl/artykul/365002.html]Premia w akcjach to niższy PIT[/link].[/i]