[b]– Czy jeżeli zapłacę składki zdrowotną i społeczne z działalności gospodarczej z opóźnieniem dwu – trzytygodniowym, to muszę naliczyć odsetki ustawowe od zaległości? Czy będę mogła rozliczyć składki społeczne w koszty, a zdrowotną 7,75 proc. od podatku? [/b]– pyta czytelniczka.

Tak, od nieterminowo zapłaconych składek ZUS płatnik musi sam naliczyć odsetki za zwłokę jak od zaległości podatkowych, chyba że ich wysokość nie przekracza kwoty 6,60 zł. Wtedy nie trzeba ich uiszczać. Nawet składki zapłacone w danym roku z opóźnieniem mogą być odliczone od dochodu lub ujęte w kosztach uzyskania przychodów, tzn. nie przepadają.

Podobnie jest ze składką zdrowotną, z tym że podlega ona odliczeniu od podatku dochodowego w formie zaliczki lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i w wysokości nieprzekraczającej 7,75 proc. podstawy wymiaru.

[srodtytul]Podstawowe daty[/srodtytul]

Płatnik składek ma obowiązek rozliczania się z ZUS z tytułu ubezpieczeń w okresach miesięcznych. Za każdy miesiąc opłaca należne składki w terminie ustalonym w art. 47[link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=333804] ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.; dalej ustawa systemowa)[/link].

Wyliczoną kwotę należności, wynikającą ze zbiorczej deklaracji ZUS DRA, reguluje nie później niż do:

- 10 dnia następnego miesiąca – jeśli jest osobą fizyczną i wnosi składki wyłącznie za siebie,

- 5 dnia następnego miesiąca – gdy jest jednostką budżetową lub samorządowym zakładem budżetowym,

- 15 dnia następnego miesiąca – jeżeli należy do grupy pozostałych płatników, np. zatrudnia pracowników, zleceniobiorców.

Jeżeli ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy.

[srodtytul]Skutki zwłoki [/srodtytul]

Wyznaczonego terminu płatnik musi pilnować. Jeśli go nie dotrzyma, popada w zwłokę wobec ZUS. Spóźnione składki powinien jak najszybciej wpłacić i to łącznie z odsetkami. Od nieopłaconych w terminie składek należne są bowiem odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=582ECDA0581859658EA2BD1E83B507D8?id=176376]ustawie z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (DzU z 2005 r. nr 8, poz. 60, ze zm.[/link]; dalej op). Tak stanowi art. 23 ustawy systemowej. Odsetek nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby 6,60 zł.

Odsetki za zwłokę w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych płatnik nalicza od dnia następującego po dniu upływu terminu płatności składek do dnia zapłaty składek, włącznie z tym dniem.

Postępuje według wzoru Kz x L x O/365 = On = Opz

gdzie poszczególne symbole i liczby oznaczają:

Kz – kwotę zaległości

L – liczbę dni zwłoki

O – stawkę odsetek za zwłokę w stosunku rocznym

365 – liczbę dni w roku

On – kwotę odsetek

Opz – kwotę odsetek po zaokrągleniu

[ramka][b]Przykład[/b]

Składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz na FP za osobę prowadzącą działalność gospodarczą za sierpień 2010 r. wyniosły 839,06 zł.

Osoba ta nikogo nie zatrudnia, więc musi wpłacić tę kwotę do ZUS do 10 każ- dego miesiąca. Za sierpień powinna to zrobić do 10 września. Jeśli przedsiębiorca dokona zapłaty 30 września, odsetki obliczy w następujący sposób:

[(839,06 zł x 20) x 10 proc.] : 365 = 4,60 zł, po zaokrągleniu 5 zł

Kwota odsetek nie przekracza 6,60 zł, dlatego płatnik ich nie płaci.[/ramka]

W przypadku zaległości istniejącej w okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, płatnik nalicza odsetki według przedstawionego wzoru odrębnie za każdy z tych okresów. Zaokrągla sumę odsetek za poszczególne okresy.

[srodtytul]Zapłacone do odliczenia[/srodtytul]

Składki zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących podlegają odliczeniu od dochodu, jako podstawy opodatkowania. Tak stanowi art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. a) [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?n=1&id=346580]ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.[/link]; dalej updof).

Odliczenia można dokonać, jeśli wydatek do ZUS nie został wliczony w poczet kosztów uzyskania przychodów lub zwrócony podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Oznacza to, że składki społeczne podatnik może odliczyć albo od dochodu, albo potraktować je jako koszty uzyskania przychodów.

Powołany przepis nie uzależnia prawa do odliczenia składek od dochodu od terminowego ich opłacania. Zatem podstawę opodatkowania można obniżyć o składki zapłacone w danym roku podatkowym bez względu, za jaki okres były należne (więc nawet zaległe).

Wysokość wydatków na składki ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie (np. przelewów bankowych). Nie można odliczyć jedynie składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód wolny od podatku, ani składek naliczonych od dochodu, od którego zaniechano poboru podatku na podstawie przepisów op.

Natomiast w koszty uzyskania przychodów składki społeczne i składki na FP (te ostatnie wolno tylko w koszty uzysku) podatnik zalicza na zasadach ogólnych, tzn. w dacie poniesienia.

Trzeba jednak pamiętać o art. 23 ust. 1 pkt 55a updof, który mówi, że za koszt uzyskania przychodu nie uważa się nieopłaconych do ZUS składek, z zastrzeżeniem pkt 37 oraz art. 22 ust. 6bb, określonych w ustawie systemowej, w części finansowanej przez płatnika składek.

Przedsiębiorca też jest płatnikiem składek na swoje ubezpieczenia i finansuje je z własnych środków. Stąd zarówno podatnicy rozliczający koszty metodą kasową, jak i memoriałową wliczają do KUP składki społeczne i na FP dopiero po zapłacie.

[b]UWAGA:[/b] Odliczeniu podlegają same składki, natomiast odsetek za zwłokę przedsiębiorca nie ma prawa zaliczać w poczet kosztów uzysku, bo zabrania tego art. 23 ust. 1 pkt 18 updof.

[ramka][b]Należności zdrowotne to nie KUP[/b]

Składki na ubezpieczenie zdrowotne, opłacone w roku podatkowym bezpośrednio przez podatnika zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D3AB166ADB90C3E972701AA2421D6188?id=282315]ustawą z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (DzU z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.),[/link] podlegają odliczeniu od podatku dochodowego.

Zatem nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, co wynika bezpośrednio z art. 23 ust. 1 pkt 58 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=346580]ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych[/link]. Podlegają one wyłącznie odliczeniu od podatku i to w wysokości nie wyższej niż 7,75 proc. podstawy jej wymiaru, mimo że do ZUS podatnik wpłaca 9 proc. podstawy wymiaru. Reszty nie można w żaden sposób odliczyć.

Tak jak przy składkach społecznych również obniżenie w tym wypadku nie dotyczy składek zdrowotnych, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie op zaniechano poboru podatku.

Wysokość wydatków na składki zdrowotne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. A więc również muszą być opłacone i bez względu na to, za jaki okres były należne, podlegają odliczeniom.[/ramka]