[b]Jeden z czytelników miał problem. W 2002 r. wynajął na rok spółce z o.o. na składowanie towaru 330 mkw. gruntu stanowiącego część większej nieruchomości. Bez porozumienia z nim spółka utwardziła plac i złożyła mu ofertę kupna tego gruntu.

Nie zgodził się. Firma wyniosła się z gruntu dopiero w 2007 r. W sądzie czytelnik uzyskał wyrok przyznający odszkodowanie za bezumowne użytkowanie jego gruntu. Zastanawiał się, czy od tego odszkodowania musi zapłacić podatek?[/b]

Odpowiedź na to pytanie brzmi: [b]tak.[/b]

[srodtytul]Od zasady są wyjątki[/srodtytul]

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3b [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o PIT[/link] wolne od podatku dochodowego są zadośćuczynienia i odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie. Są jednak dwa istotne wyjątki.

Chodzi o odszkodowania:

- otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

- dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Prawo podatkowe inaczej więc traktuje odszkodowania z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat, a inaczej odszkodowanie z tytułu utraconego zysku.

Te pierwsze są zwolnione z podatku – drugie nim objęte. Do tej drugiej kategorii należą właśnie odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

[srodtytul]Gdy brak tytułu [/srodtytul]

Z bezumownym korzystaniem z rzeczy mamy do czynienia, gdy osoba trzecia bez tytułu prawnego wchodzi w sferę uprawnień właścicielskich, w wyniku czego właściciel zostaje pozbawiony faktycznego władztwa nad rzeczą oraz możliwości czerpania z niej pożytków. Naprawieniu uszczerbku tym spowodowanego służy przewidziane w art. 224 – 225 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]kodeksu cywilnego[/link] odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Sądy konsekwentnie przyjmują, że odszkodowanie ma być równe korzyściom, jakie właściciel uzyskałby z umowy najmu lub dzierżawy, którą mógłby zawrzeć, gdyby swobodnie dysponował nieruchomością.

Słowem, odszkodowanie to rekompensuje utracony zysk, utracone korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Żadne ze zwolnień przewidzianych w art. 21 ust. 1 ustawy o PIT nie obejmuje odsetek od wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Również więc od nich właściciel, który je uzyskał, musi odprowadzić podatek.[/ramka]

[srodtytul]Podatek ze skali[/srodtytul]

Wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie z nieruchomości i odsetki od tego wynagrodzenia należy zakwalifikować do przychodów „z innych źródeł”, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT. Dochód z racji tych przychodów opodatkowany jest na zasadach ogólnych, wedle skali podatkowej. Podatnik rozlicza się z niego sam, w zeznaniu rocznym składanym za rok, w którym je uzyskał.

Spółka, przedsiębiorstwo czy inny płatnik, które wypłacił je właścicielowi będącemu osobą fizyczną, obowiązany jest, zgodnie z art. 42a ustawy o PIT, sporządzić do końca lutego następnego roku podatkowego informację PIT-8C i przekazać ją podatnikowi oraz do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania podatnika.

[srodtytul]Są wątpliwości[/srodtytul]

Trzeba jednak zaznaczyć, że nie ma pełnej zgody co do sposobu zakwalifikowania wynagrodzenia (odszkodowania) za bezumowne korzystanie, choć przeważa pogląd, że zwolnienie przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT go nie obejmuje (tak np. [b]interpretacja indywidualna z 3 sierpnia 2009 r. dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, IPPB1/415-366/08-4/AM). [/b]

Innego zdania był np. [b]Urząd Skarbowy Warszawa-Ursynów, który w interpretacji z 6 kwietnia 2007 r. (1438/df-1/415-1/8/07/AG)[/b] przyjął, że zwolnienie to go dotyczy. Dlatego warto zwrócić się o indywidualną interpretację prawa podatkowego.

Wniosek o jej wydanie składa się na oficjalnym, urzędowym formularzu. Można go otrzymać w urzędzie skarbowym. Tam też można uzyskać informację, do dyrektora której izby skarbowej wniosek zaadresować. Opłata od wniosku wynosi 75 zł.

[ramka][b]VAT płacić nie musimy[/b]

Wynagrodzenie (odszkodowanie) za bezumowne korzystanie nie jest objęte [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=172827]VAT[/link]. Czynność bowiem podlega opodatkowaniu tą daniną jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności.

Odszkodowanie zatem przyznane wyrokiem sądu z tytułu bezumownego korzystania z cudzej rzeczy nie podlega opodatkowaniu VAT (por. interpretacja indywidualna [b]dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, z 4 sierpnia 2009 r., IPPP1/443-316/09-2/AP).[/b] [/ramka]