Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na pytanie „Rz” (pisaliśmy o tym w Prawie co dnia 9 lipca 2009 r., „[link=http://www.rp.pl/artykul/331288.html]Najpierw możesz pojeździć, potem wrzucisz w koszty[/link]”), a wcześniej m.in. [b]Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 18 czerwca 2009 r. (IPPB1/415-240/09-2/MT) i z 9 lutego 2009 r. (IPPB1/415-1403/08-2/IF)[/b]. Podobnego zdania jest [b]Izba Skarbowa w Katowicach (interpretacje z 25 lipca 2008 r., IBPB1/415-337/08/WRz, i z 29 sierpnia 2008 r., IBPB1/415-458/08/AP)[/b].

O zaletach tego rozwiązania przekonamy się nie tylko w momencie amortyzacji, ale i przy sprzedaży używanego pojazdu.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Krzysztof kupił w 2000 r. samochód osobowy za 45 tys. zł wyłącznie na cele prywatne. Jeździł nim do pracy, na pocztę, po zakupy, zawoził dzieci do szkoły. W tym czasie samochód tracił na wartości. W 2009 r. pan Krzysztof założył firmę i wprowadził stare auto do ewidencji środków trwałych.

Mimo że od zakupu upłynęło już dziewięć lat i przez ten czas auto straciło na wartości (również z powodu jego eksploatacji), pan Krzysztof wycenił je według takiej kwoty, jaka wynikała z faktury zakupu, czyli od 45 tys. zł. Od tej wartości zaczął je amortyzować.[/ramka]

W taki sam sposób mogą wyceniać swoje auta podatnicy, którzy wcześniej wykorzystywali samochód zarówno prywatnie, jak i w firmie, i do koszów uzyskania przychodu zaliczali już wydatki związane z eksploatacją dla celów służbowych. Przypomnijmy, że taką możliwość rozliczania kosztów z tytułu używania samochodu osobowego niewprowadzonego do ewidencji środków trwałych, w tym także stanowiącego własność osoby prowadzącej działalność gospodarczą, na potrzeby tej działalności, daje art. 23 ust. 1 pkt 46 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawy o PIT[/link] (zobacz artykuł "[link=http://www.rp.pl/artykul/387959.html]Auto prywatne z ewidencją przebiegu[/link]")

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Jan prowadzi firmę. W 2003 r. kupił za 45 tys. zł samochód osobowy, ale ponieważ ówczesne przepisy nie pozwalały mu na odliczenie VAT zapłaconego w cenie auta, więc kupił pojazd na potrzeby prywatne. Czasami tylko jeździł nim w interesach, wrzucając w koszty wydatki na jego eksploatację na podstawie tzw. kilometrówki (czyli mnożąc stawkę za jeden kilometr przez liczbę przejechanych kilometrów).

W ten sposób zaliczył do kosztów uzyskania przychodu wydatki w wysokości 6 tys. zł. W 2009 r. wprowadził auto do ewidencji środków trwałych i zaczął amortyzować je od wartości 45 tys. zł.[/ramka]

[srodtytul]Co przy sprzedaży[/srodtytul]

Sprzedając używane auto, podatnik zaliczy do kosztów cenę nabycia pomniejszoną o odpisy amortyzacyjne. Jeśli nie zamortyzuje auta do końca, to często, zamiast dochodu, wykaże ze sprzedaży stratę.

[b]Przykład[/b]

Pan Piotr kupił w 2002 r. na cele prywatne samochód osobowy za 50 tys. zł. W 2008 r. wprowadził go do ewidencji środków trwałych i zaczął naliczać odpisy amortyzacyjne od wartości będącej ceną nabycia (czyli od 50 tys. zł), według stawki 20 proc. Przez rok zaliczył do kosztów 10 tys. zł. Dokładnie po 12 miesiącach pan Piotr sprzedał auto za 10 tys. zł. Aby obliczyć dochód ze sprzedaży, pan Piotr pomniejszył przychód (10 tys. zł) o koszty jego uzyskania (50 tys. zł – 10 tys. zł = 40 tys. zł).

W efekcie zamiast dochodu pan Piotr wykazał ze sprzedaży stratę w wysokości 30 tys. zł. Tym samym roczne używanie pojazdu w firmie przysporzyło mu koszty w wysokości 40 tys. zł (10 tys. zł z tytułu amortyzacji i 30 tys. zł z tytułu straty na sprzedaży).

Oczywiście, obliczając koszt, przy sprzedaży należy uwzględniać wszystkie dokonane odpisy amortyzacyjne, niezależnie od tego, czy były one zaliczone kosztów podatkowych w całości(zobacz artykuł "[link=http://www.rp.pl/artykul/387931.html]Przychód nawet po wycofaniu z ewidencji[/link]").

[srodtytul]Inaczej wnoszone do spółki[/srodtytul]

Należy pamiętać, że cena nabycia jest przyjmowana do ustalenia wartości początkowej środka trwałego tylko wtedy, gdy jest on wnoszony do działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki, to o wycenie wnoszonego składnika majątku zdecyduje wartość rynkowa z dnia wniesienia wkładu (art. 22g ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT).

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Michał kupił w 2000 r. samochód osobowy za 33 tys. zł. W 2009 r. założył spółkę jawną z kolegą i wniósł do niej swoje auto.

W dniu wniesienia pojazdu do spółki jego wartość rynkowa wynosi 7 tys. zł i od takiej właśnie wartości początkowej wspólnicy będą dokonywali odpisów amortyzacyjnych, przy uwzględnieniu parytetu udziałów.[/ramka]

[srodtytul]Kiedy kontynuujemy[/srodtytul]

Czasami wartości początkowej używanego auta nie możemy określić ani na podstawie ceny nabycia, ani na podstawie wartości rynkowej, a jedynie według takiej wartości, jaką przyjął poprzednik. Na dodatek wiąże się to z obowiązkiem kontynuowania przyjętej przez niego metody amortyzacji. Jest to konieczne:

- w razie zmiany formy prawnej a także połączenia albo podziału podmiotów (art. 22g ust. 12 w związku z art. 22h ust. 3 ustawy o PIT),

- zmiany formy prawnej prowadzonej działalności, polegającej na połączeniu lub podziale dotychczasowych podmiotów albo zmianie wspólników spółki niebędącej osobą prawną (art. 22g ust. 13 pkt 2 w związku z art. 22h ust. 3 ustawy o PIT),

- podjęcia działalności po przerwie trwającej nie dłużej niż trzy lata (art. 22g ust. 13 pkt 1 w związku z art. 22h ust. 3 ustawy o PIT),

- zmiany działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z małżonków (art. 22g ust. 13 pkt 5 w związku z art. 22h ust. 3 ustawy o PIT),

- w razie nabycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części w drodze wkładu niepieniężnego (art. 22h ust. 3a ustawy o PIT i art. 16h ust. 3a ustawy o [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]CIT[/link]),

- w przypadku otrzymania w związku z likwidacją osoby prawnej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, które uprzednio zostały wniesione do tej osoby prawnej jako wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części (art. 22h ust. 3b ustawy o PIT i 16h ust. 3b ustawy o CIT).

We wszystkich tych przypadkach, mimo obowiązku kontynuacji metody amortyzacji, można podwyższać lub obniżać stawkę amortyzacyjną na zasadach określonych w art. 22 i ust. 2 – 7 ustawy o PIT i w art. 16i ust. 2 – 7 ustawy o CIT.

[ramka][b]Gdy się pomylisz co do wartości[/b]

Podatnik, który zaniżył wartość początkową samochodu, ma prawo ją podwyższyć. Jest to jego obowiązkiem, gdy wartość tę na początku zawyżył. W zależności od rodzaju pomyłki występuje o zwrot nadpłaty podatku albo reguluje zaległość.

Takie stanowisko prezentują organy podatkowe. Przykładem [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 11 sierpnia 2009 r. (IPPB5/423-334/09-2/AM)[/b]. „W przypadku zaniżenia wartości początkowej środka trwałego spółka powinna dokonać podwyższenia podstawy dokonywania odpisów amortyzacyjnych od dnia przyjęcia środka trwałego do używania (zakładając, że już w tym momencie nastąpiło zaniżenie wartości początkowej) i zwiększyć odpowiednio wartość dokonanych już odpisów amortyzacyjnych za ten okres, występując ewentualnie o zwrot powstałej na skutek tego nadpłaty bądź jej zaliczenie na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych” – wyjaśniła izba.

Z kolei „w przypadku zawyżenia wartości początkowej środka trwałego spółka powinna dokonać obniżenia podstawy dokonywania odpisów amortyzacyjnych od dnia przyjęcia środka trwałego do używania (zakładając, że już w tym momencie nastąpiło zawyżenie wartości początkowej) i zmniejszyć odpowiednio wartość dokonanych już odpisów amortyzacyjnych oraz uregulować powstałą na skutek tego zaległość podatkową wraz z należnymi odsetkami od zaległości podatkowych”.

A co w sytuacji, gdy podatnik musi skorygować naliczony VAT? Jak wiadomo, w zakresie, w jakim podatnik ma prawo do jego odliczenia, podatek ten zmniejsza wartość początkową samochodu. Co zatem w razie korekty naliczonego VAT?

W takiej sytuacji kwota VAT:

- nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych jest kosztem uzyskania przychodu w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zmniejszenie podatku odliczonego zgodnie z art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług (art. 23 ust. 1 pkt 43 lit. c ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. c ustawy o CIT),

- jest przychodem w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zwiększenie podatku odliczonego zgodnie z art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług (art. 14 ust. 2 pkt 7f ustawy o PIT i art. 12 ust. 1 pkt 4g ustawy o CIT).[/ramka]