Przepisami regulującymi to zagadnienie w ustawie o PIT są art. 22j i 22m. Analogiczne regulacje zawierają art. 16j i 16m ustawy o CIT.

[srodtytul]Środki trwałe muszą być używane albo ulepszone[/srodtytul]

Indywidualne stawki amortyzacyjne mogą być ustalane jedynie dla takich środków trwałych, które – w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym – są używane albo ulepszone a ponadto nie były wcześniej wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika.

Środki trwałe zaliczane do grup 3 – 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) uznaje się za:

- używane, jeżeli podatnik udowodni, że przed ich nabyciem były wykorzystywane co najmniej przez sześć miesięcy,

- ulepszone, jeżeli przed wprowadzeniem do ewidencji wydatki poniesione przez podatnika na ich ulepszenie stanowiły co najmniej 20 proc. wartości początkowej.

Z kolei budynki, lokale i budowle (grupy 1 i 2 KŚT) uznaje się za:

- używane, jeśli były (przed nabyciem) wykorzystywane przez co najmniej 60 miesięcy,

- ulepszone, jeżeli podatnik poniósł wydatki na ich ulepszenie stanowiące co najmniej 30 proc. wartości początkowej.

Ustawa przewiduje dla środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych amortyzowanych według stawek indywidualnych minimalne okresy amortyzacji [b]>patrz ramki niżej.[/b]

[srodtytul]Także dla inwestycji[/srodtytul]

Indywidualne stawki amortyzacji można, a w zasadzie należy ustalać (bo nie ma dla nich stawek podstawowych określonych w ustawowym wykazie stawek amortyzacyjnych) również dla przyjętych do używania inwestycji w obcych środkach trwałych. Jeśli są to inwestycje w obcych budynkach (lokalach) lub budowlach, okres ich amortyzacji nie może być krótszy niż dziesięć lat. Minimalny okres amortyzacji inwestycji w inne obce środki trwałe obliczamy według zasad podanych w pkt 1 lub 2 w ramce obok.

[srodtytul]Jak określić długość okresu amortyzacji[/srodtytul]

Aby prawidłowo określić długość okresu amortyzacji danego składnika majątku (a tym samym i wysokość stawki amortyzacyjnej), trzeba najpierw właściwie go zidentyfikować. Jeżeli jest nim środek trwały (używany lub ulepszony, pierwszy raz wprowadzany do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych), to w pierwszej kolejności na długość okresu amortyzacji wpływa jego rodzaj, przynależność do określonej grupy według KŚT. Przykładowo domki kempingowe trwale związane z gruntem zaliczane są do grupy 1 i okres ich amortyzacji nie może być krótszy niż 36 miesięcy. Gdy jednak nie są trwale z gruntem związane, należą do grupy 8 i wtedy okres ich amortyzacji może wynieść 24 miesiące.

Dla środków trwałych zaliczonych do grup 3 – 6 i 8 KŚT (oraz inwestycji w obcych środkach trwałych innych niż budynki, lokale, budowle lub środki transportu) o długości okresu amortyzacji decyduje ich wartość początkowa. Błędne jej wyliczenie może powodować znaczne zaniżenie okresu amortyzacji (nawet o 24 miesiące).

Z kolei długość okresu amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych uzależniona jest wprost od ich rodzaju. Normatywny okres amortyzacji może być skrócony jedynie w wypadku licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych, o ile z zawartej umowy wynika, że okres używania tych praw jest krótszy niż 24 miesiące.

[ramka][b]Minimalne okresy indywidualnej amortyzacji środków trwałych[/b]

[b]Wynoszą:[/b]

1) dla środków trwałych zaliczonych do grup 3 – 6 i 8 KŚT, tj. kotłów i maszyn energetycznych, maszyn, urządzeń i aparatów ogólnego zastosowania, specjalistycznych maszyn, urządzeń i aparatów, urządzeń technicznych oraz narzędzi, przyrządów, ruchomości i wyposażenia:

a) [b]24 miesiące[/b], gdy ich wartość początkowa nie przekracza 25 tys. zł,

b) [b]36 miesięcy[/b], gdy ich wartość początkowa jest wyższa od 25 tys. zł i nie przekracza 50 tys. zł,

c) [b]60 miesięcy[/b] w pozostałych przypadkach,

2) dla środków transportu, w tym samochodów osobowych, [b]30 miesięcy[/b],

3) dla budynków (lokali) i budowli innych niż wymienione w pkt 4) [b]10 lat[/b], z wyjątkiem budynków wymienionych w rodzajach 103 (budynki handlowo-usługowe) i 109 (inne budynki niemieszkalne) KŚT, trwale związanych z gruntem, kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m sześc., domków kempingowych oraz budynków zastępczych, dla których okres amortyzacji nie może być krótszy niż [b]36 miesięcy[/b],

4) dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z wykazu stawek amortyzacyjnych (przewidzianego w załączniku do ustawy) wynosi 2,5 proc., [b]40 lat[/b] pomniejszone o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania pierwszy raz do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż dziesięć lat.

[/ramka]

[ramka][b]Minimalne okresy indywidualnej amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych [/b]

Wynoszą:

- [b]24 miesiące[/b] – od licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich,

- [b]24 miesiące[/b] – od licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych, przy czym jeżeli wynikający z umowy okres używania tych praw majątkowych jest krótszy niż 24 miesiące, podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych w okresie wynikającym z umowy,

- [b]36 miesięcy[/b] – od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych,

- [b]60 miesięcy[/b] – od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych, z wyjątkiem własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego, spółdzielczego prawa do lokalu użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, które podlegają amortyzacji przy zastosowaniu stawki amortyzacyjnej w wysokości 2,5 proc. (przy czym podatnicy PIT, którzy wartość początkową tych praw majątkowych obliczyli zgodnie z art. 22g ust. 10 ustawy o PIT, mają obowiązek stosować roczną stawkę amortyzacyjną w wysokości 1,5 proc.). [/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, prowadzi Kancelarię Doradztwa Podatkowego „Tax” w Lublinie[/i]