W razie bowiem odmowy urzędnik i tak może zdobyć potrzebne mu informacje. Zwróci się z tym do sądu, który zobowiąże nas do wyjawienia majątku.

[srodtytul]Najpierw prośba[/srodtytul]

Kontrolujący nas urzędnicy mogą zwrócić się do osoby fizycznej – w tym także do wspólników kontrolowanej spółki nieposiadającej osobowości prawnej – o złożenie oświadczenia o stanie majątkowym na określony dzień.

Kto może się tego spodziewać? Ten, wobec którego będą podejrzenia, że nie ujawnił wszystkich obrotów lub przychodów mających wpływ na określenie czy ustalenie wysokości zobowiązania podatkowego.

Przepisy nie podają, jak bardzo szczegółowy powinien być zakres oświadczenia o stanie majątkowym i czy podawać w nim wszystkie składniki majątku, czy tylko te, które przedstawiają większą wartość. W praktyce sprowadza się to do wypełnienia druku przygotowanego we własnym zakresie przez dany urząd skarbowy.

[srodtytul]Kłamać nie warto[/srodtytul]

Oświadczenie o stanie majątkowym składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Za podanie nieprawdy lub zatajenie prawdy grozi do trzech lat więzienia. Przyjmuje się, że użycie zwrotu „kontrolujący może zwrócić się do kontrolowanego o złożenie oświadczenia” sugeruje fakultatywność złożenia tego oświadczenia. Podatnik ma więc prawo odmówić sporządzenia spisu tego, co posiada.

[srodtytul]Czasem wykaz nieobowiązkowy [/srodtytul]

Kolejną możliwość zdobycia informacji o podatniku i posiadanych przez niego dobrach daje art. 39 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=03D74BC3DE983C34C30C78EFF7CE0444?id=176376]ordynacji podatkowej[/link]. Zgodnie z nim urząd skarbowy może [b]wezwać podatnika do złożenia oświadczenia o nieruchomościach i prawach majątkowych, mogących być przedmiotem hipoteki przymusowej[/b], oraz o rzeczach ruchomych i zbywalnych prawach majątkowych, na których może być ustanowiony zastaw skarbowy. Sprowadza się to do wypełnienia formularza ORD-HZ.

W tym wypadku chodzi o zabezpieczenie interesów finansowych państwa – spłaty zobowiązań podatkowych – poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.

Wezwania do wypełnienia i złożenia druku ORD-HZ należy się spodziewać, jeżeli urzędnicy będą obawiali się, że podatnik nie ureguluje należnych podatków. Do takich wniosków mogą skłonić takie działania podatnika, jak trwałe nieuiszczanie wymagalnych zobowiązań publicznoprawnych czy wyzbywanie się majątku.

W tym wypadku przepisy mówią, że [b]podatnik nie ma obowiązku realizować żądania urzędników. Może odmówić złożenia oświadczenia o posiadanym majątku. O tym, że przysługuje mu takie prawo, musi być uprzedzony. [/b]Jeżeli już jednak zdecyduje się wyjawić urzędowi skarbowemu, jakie nieruchomości i cenniejsze rzeczy ruchome posiada, powinien pamiętać, że za złożenie fałszywego oświadczenia grozi odpowiedzialność karna. Nie można być jednak ukaranym za niepodanie szacunkowej wartości ujawnionych rzeczy lub praw majątkowych bądź wpisanie ceny nieodpowiadającej ich rzeczywistej wartości.

[srodtytul]Gdy nakaże sąd[/srodtytul]

O tym, w posiadaniu jakich dóbr jest podatnik, fiskus najchętniej dowiaduje się w czasie egzekucji. Z czegoś trzeba bowiem „ściągnąć” należności. Jeśli nie udaje im się to własnymi sposobami, mogą poprosić sąd o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku. Możliwość taką przewiduje art. 71 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CF243905002DE3E80429716B4F033254?id=179915]ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji[/link].

Do złożenia wniosku urzędników może skłonić bezskuteczność egzekucji, a na etapie przed jej wszczęciem (albo w toku) – sytuacja, gdy zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że egzekwowana należność nie będzie mogła być spłacona ze znanego majątku podatnika ani też z jego wynagrodzenia za pracę lub z przypadających mu okresowo świadczeń za sześć miesięcy.

Dłużnik wezwany przez sąd ma obowiązek przedstawić kompletny wykaz tego, co posiada. Musi wymienić należące do niego rzeczy – wskazując miejsce, gdzie się znajdują – oraz podać przypadające mu wierzytelności i inne prawa majątkowe.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Gdy dłużnik nie stawi się w sądzie bez usprawiedliwionej przyczyny, przyjdzie, ale nie złoży wykazu majątku czy odmówi odpowiedzi na zadane pytanie, sąd może ukarać go grzywną, nakazać przymusowe doprowadzenie, a nawet zastosować areszt nieprzekraczający miesiąca. [/ramka]