Zgodnie z art. 30b ustawy o PIT sprzedaż udziałów oraz akcji podlega PIT w wysokości 19 proc. Podstawą opodatkowania takiej transakcji jest dochód, którego jednak nie łączy się z dochodami opodatkowanymi według skali podatkowej. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu dochodem jest różnica między sumą przychodów uzyskanych z tytułu odpłatnego zbycia udziałów/akcji a kosztami uzyskania przychodów, określonymi na podstawie art. 22 ust. 1f lub art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy o PIT.

Innymi słowy przychodem jest kwota uzyskana ze sprzedaży udziałów czy akcji, kosztem – przykładowo wydatki poniesione przez podatnika w przeszłości na ich nabycie. Jeśli różnica między tymi wartościami jest istotna, należy spodziewać się wysokiego podatku przy wyjściu z inwestycji.

[srodtytul]Jak uniknąć zapłaty podatku[/srodtytul]

Są jednak metody pozwalające na optymalizację opodatkowania dochodu ze sprzedaży aktywów (w tym udziałów i akcji). Jeśli mamy osobę zainteresowaną kupnem naszych udziałów bądź chcemy po prostu wycofać się z prowadzonej inwestycji i zrealizować zysk bez podatku, możemy to zrobić w bezpieczny sposób i do tego bez wykorzystania rajów podatkowych.

Jednym z mniej skomplikowanych sposobów na taką optymalizację jest zbycie udziałów spółce w celu ich umorzenia, jeśli chcemy wycofać się z inwestycji w neutralny podatkowo sposób.

Jeśli natomiast udziały mieliśmy zamiar sprzedać innej osobie, nasza spółka może wyemitować nowe udziały po lub przed umorzeniem naszych. Efekt ekonomiczny jest wówczas taki sam jak w przypadku zwykłej sprzedaży: my wycofaliśmy się z zyskiem z inwestycji, ktoś inny został udziałowcem w nasze miejsce.

Transakcję umorzenia należy jednak poprzedzić wcześniejszą darowizną na rzecz najbliższego członka rodziny (np. dzieci, rodziców, małżonka). Dopiero ta osoba sprzeda udziały/akcje w podatkowo neutralny sposób. Otrzymaną z tego tytułu gotówkę przekaże nam ponownie jako darowiznę.

[srodtytul]Darowizna bez obciążeń[/srodtytul]

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn otrzymanie darowizny od członka najbliższej rodziny nie powoduje konieczności zapłaty podatku pod warunkiem zgłoszenia tego faktu do naczelnika właściwego urzędu skarbowego w terminie sześciu miesięcy.

[b]Oznacza to, że pierwotna darowizna udziałów/akcji, jak i późniejsze darowanie kwoty uzyskanej ze sprzedaży akcji nie będą opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn. Żadna ze stron umowy darowizny nie będzie musiała również zapłacić podatku dochodowego[/b], ponieważ przepisów ustawy o PIT nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn.

[b]Następnie obdarowany sprzeda nabyte udziały/akcje spółce w celu ich umorzenia i uzyska w związku z tym odpowiedni przychód. Takie umorzenie może być przeprowadzone np. z czystego zysku spółki, przez co nie wystąpi konieczność obniżania jej kapitału zakładowego.[/b]

[srodtytul]Od przychodu ryczałt [/srodtytul]

Dla osoby zbywającej udziały/akcje na rzecz spółki w celu ich umorzenia otrzymane kwoty stanowią dochód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych i podlegają opodatkowaniu w sposób ryczałtowy, 19-proc. stawką podatku (art. 30a ustawy o PIT). Podatek ryczałtowy oznacza co do zasady, że podatnik nie ma możliwości uwzględnienia kosztów uzyskania przychodów. Jednak na szczęście nie jest tak, jeśli zbywane w celu umorzenia udziały/akcje nabyte zostały wcześniej w formie darowizny (lub spadku).

[srodtytul]Koszty równe przychodom[/srodtytul]

Na podstawie przepisów szczególnych rozdziału 5 ustawy o PIT („Szczególne zasady ustalania dochodu”) koszt ten może być ustalony w wysokości wartości rynkowej zbywanych udziałów/akcji z dnia darowizny. Mimo więc że przed dokonaniem darowizny podatnik mógł rzeczywiście ponieść wydatki wielokrotnie niższe od bieżącej wartości rynkowej udziałów/akcji, to właśnie wartość rynkowa z dnia darowizny będzie określać wysokość kosztu uzyskania przychodów.

Stanowisko to potwierdzają również wydawane przez ministra finansów indywidualne interpretacje prawa podatkowego (np. z 30 marca 2009 r., [b]ILPB2/415-28/09-3/ES[/b]).

[b]Jeśli zatem darowizna i późniejsza sprzedaż udziałów/akcji nastąpi w nieodległym od siebie terminie, koszt uzyskania przychodów może być równy uzyskanemu przychodowi. Podatek zatem wówczas może w ogóle nie wystąpić. [/b]

[i]Autor jest doradcą podatkowym, partnerem w spółce doradztwa podatkowego Piekielnik i Partnerzy we Wrocławiu[/i]