[b]Jako spółka akcyjna podpisaliśmy umowę leasingu operacyjnego na samochód osobowy z następująco określonym wynagrodzeniem: opłata manipulacyjna 400 CHF, przedpłata: 17 tys. CHF, pierwsza rata 19 tys. CHF. Opłata manipulacyjna i przedpłata płatne były bezpośrednio po podpisaniu umowy, a w kolejnym miesiącu wystawiono nam fakturę za pierwszą ratę 19 tys. CHF minus przedpłata 17 tys. CHF, do zapłaty 2 tys. CHF. W uwagach na fakturze umieszczono opis: kwota 2 tys. CHF dotyczy pierwszej raty. Czy mimo takiej uwagi na fakturze możemy rozliczyć 19 tys. CHF w kosztach w miesiącu wystawienia faktury jako pierwszą ratę, a w czasie rozliczać jedynie opłatę 400 CHF?[/b]

Moim zdaniem pierwsza rata może być uwzględniona w rachunku podatkowym w miesiącu poniesienia wydatku, czyli w dacie faktury.

Wskazać jednak należy, że cały czas toczą się spory o to, w jaki sposób rozliczać wstępne opłaty leasingowe. Źródło sporów tkwi w art. 15 ust. 4d ustawy o CIT. Wskazuje on, że koszty uzyskania przychodów inne niż bezpośrednio związane z przychodami potrącane są w dacie ich poniesienia. Jednocześnie ust. 4e tego artykułu doprecyzowuje, że za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w razie braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Natomiast ust. 4d zdanie drugie zastrzega, że jeżeli koszty pośrednie dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego, stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą.

Wbrew opiniom wielu doradców podatkowych organy podatkowe twierdzą na ogół, że koniczne jest rozliczanie w czasie (proporcjonalnie przez cały okres umowy) opłaty wstępnej oraz tzw. raty zerowej jak również wyjątkowo wysokiej pierwszej raty (pełniącej funkcję opłaty wstępnej), która obciąża korzystającego z rzeczy na podstawie umowy leasingu. A to dlatego, że są one powiązane z całą umową.

Jednak w moim przekonaniu wykładnia taka nie jest właściwa, gdyż w istocie opłata wstępna (również jeżeli została nazwana ratą zerową lub pierwszą ratą) nie jest wynagrodzeniem za świadczenie usługi przez cały okres umowy, lecz kosztem samoistnym, często związanym z wydaniem przedmiotu leasingu, ale z pewnością niepowiązanym z późniejszymi etapami usługi (o czym świadczy to, że nie jest ona zwracana w razie rozwiązania umowy).

[b]Pogląd taki został wyrażony w wyrokach WSA w Warszawie z 17 czerwca 2008 r. (III SA/Wa 24/08) oraz z 8 sierpnia 2008 r. (III SA/Wa 221/08).[/b]

Niestety, sędziowie tego samego sądu w orzeczeniu z października 2008 r. opowiedzieli się za rozliczaniem opłaty wstępnej w czasie (w okresie trwania umowy).

Biorąc pod uwagę to, że kwota, której dotyczy pytanie, jest dość wysoka, warto wystąpić w wnioskiem o interpretację urzędową, licząc się z tym, że może wystąpić konieczność wniesienia do sądu administracyjnego skargi na decyzję organu.

Jeżeli chodzi o pierwszą ratę, podatnik powinien dodatkowo wykazać, że w prawie cywilnym nie ma zastrzeżenia, że nie może ona być znacznie wyższa od pozostałych rat, więc brak jest podstaw do traktowania jej jako opłaty wstępnej.

[i]Radosław Kowalski, współpracownik Vademecum Głównego Księgowego, ABC Wolters Kluwer Polska[/i]