Każda firma ma jakiś majątek. W dużych są to maszyny produkcyjne, magazyny, ciężarówki. W małych laptop, telefon i samochód osobowy. Jak je rozliczyć? Jeśli są to środki trwałe i kosztowały więcej niż 3500 zł, trzeba je amortyzować. Czyli zaliczyć wydatek na nabycie do kosztów poprzez odpisy amortyzacyjne.

[srodtytul]Co jest środkiem trwałym[/srodtytul]

Najpierw trzeba jednak ustalić, czy w ogóle możemy zaliczyć daną rzecz do firmowych środków trwałych. Ich definicję znajdziemy w art. 22a ust. 1 ustawy o PIT (art. 16a ust. 1 ustawy o CIT).

Tak więc do środków trwałych możemy zaliczyć rzeczy:

- które są własnością lub współwłasnością podatnika,

- nabyte lub wytworzone we własnym zakresie,

- kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania,

- o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok,

- wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu operacyjnego.

[srodtytul]Trzeba być właścicielem [/srodtytul]

Aby rozpocząć amortyzację, nie wystarczy, że wykorzystujemy daną rzecz na potrzeby firmy. Musimy też być jej właścicielem.

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Kowalski prowadzi firmę handlową. W działalności wykorzystuje samochód osobowy, który jest własnością jego matki. Podstawą korzystania z auta jest umowa użyczenia. Pan Kowalski może zaliczyć do kosztów wydatki związane z jego eksploatacją (do wysokości wynikającej z ewidencji przebiegu pojazdu). Nie może jednak amortyzować samochodu, ponieważ nadal jest on własnością jego mamy. [/ramka]

Amortyzować można też środek trwały przywłaszczony na zabezpieczenie spłaty kredytu. Dłużnik wprawdzie nie jest jego właścicielem, z przepisów jednak wyraźnie wynika (art. 22f ust. 5 ustawy o PIT oraz art. 16f ust. 4 ustawy o CIT), że to on nalicza odpisy. Potwierdzają to też organy podatkowe, np. [b]Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 19 lutego 2008 r. (IBPB1/415-259/07/KB)[/b].

[srodtytul]Można oddać w najem [/srodtytul]

Czy można naliczać odpisy od środka trwałego, który jest naszą własnością, ale oddaliśmy go w leasing lub najem? Tak. Amortyzować można bowiem zarówno środki trwałe używane w firmie, jak i wynajęte. Potwierdza to [b]interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 20 czerwca 2008 r. (IP-PB3-423-482/08-4/MK)[/b]. Spółka wybudowała halę magazynową z zapleczem socjalno-biurowym oraz infrastrukturą towarzyszącą. Część obiektu była wynajmowana, natomiast pozostała wykorzystywana na potrzeby działalności, odbywały się tam m.in. spotkania z klientami. Izba skarbowa zgodziła się, że kosztem mogą być odpisy naliczone od wartości początkowej całej nieruchomości.

Amortyzować można też środki trwałe udostępnione kontrahentom do przechowywania dostarczanych im towarów.

[srodtytul]W małżeństwie i spółce [/srodtytul]

Naliczać odpisy może też współwłaściciel – proporcjonalnie do swojego udziału. Natomiast w całości może amortyzować firmową rzecz jeden z małżonków, jeśli jest ona składnikiem ich wspólnego majątku (inaczej będzie jeśli małżonkowie wykorzystują ją w odrębnych firmach).

[ramka][b]Przykład[/b]

Pan Kowalski założył firmę i chciałby wykorzystywać na jej potrzeby samochód. Kupiła go żona nieprowadząca działalności. Ale państwo Kowalscy mają wspólność majątkową i pojazd należy do obojga. Pan Kowalski może więc zamortyzować go w całości. [/ramka]

Problemy z rozliczeniem wspólnych rzeczy są natomiast w spółkach cywilnych. Fiskus uważa, że wspólnicy nie mogą amortyzować majątku, który nie został wniesiony do spółki w formie wkładu, nawet jeśli jest ich współwłasnością. Tak wynika np. z [b]interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 30 maja 2008 r. (IPPB1/415-285/08-4/AJ)[/b]. Cztery osoby kupiły nieruchomość. Dwie z nich są wspólnikami spółki cywilnej i będą wykorzystywać jej część na potrzeby działalności. Czy nieruchomość weszła do majątku spółki? Nie, powinna bowiem być wniesiona do spółki w formie wkładu. Wtedy dopiero będzie można ją amortyzować – uznała izba skarbowa.

[srodtytul]Nie nasze, ale odpisujemy[/srodtytul]

Za środki trwałe uważa się również inwestycje w obcym majątku, budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie, a także rzeczy wykorzystywane w firmie na podstawie umowy leasingu finansowego. Jak stwierdził[b] NSA w wyroku z 21 czerwca 2006 r. (II FSK 921/05)[/b]: „Podatnik może amortyzować dla celów podatkowych wyłącznie te środki trwałe, do których przysługuje mu prawo własności. Wyjątki od tej zasady dotyczą jedynie amortyzacji środków trwałych, używanych przez leasingobiorcę na podstawie umowy leasingu finansowego (kapitałowego)”.

[srodtytul]Rzecz musi być gotowa do używania [/srodtytul]

Przedsiębiorca nie może wprowadzić do ewidencji rzeczy, z których nie może jeszcze korzystać. Przykładowo kompletnym i zdatnym do użytku środkiem trwałym nie jest budynek w stanie surowym i otwartym[b] (wyrok NSA z 18 listopada 2005 r., FSK 2689/04, FSK 2690/04). [/b]

Spójrzmy też na [b]interpretację Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 14 maja 2008 r. (ITPB3/423-147/08/AW)[/b]. Firma jest właścicielem gruntu, na którym buduje halę produkcyjną. Cały obiekt jest zespołem sześciu hal. Inspektor nadzoru budowlanego udzielił pozwolenia na użytkowanie połowy budynku, w której prowadzona jest produkcja. Pozostała część jest w stanie surowym zamkniętym. Czy można amortyzować oddaną do użytku powierzchnię? Nie, ponieważ środek trwały w dniu przyjęcia do używania powinien być kompletny i zdatny do użytku – stwierdziła izba skarbowa. Spełnia te kryteria, jeżeli jest wyposażony we wszystkie elementy konstrukcyjne umożliwiające jego funkcjonowanie zgodnie z przeznaczeniem. Natomiast hala w budowie, której część została oddana do użytkowania, mimo że odbywa się w niej produkcja, nie stanowi środka trwałego, gdyż nie spełnia warunku kompletności.

[srodtytul]W firmie przynajmniej rok [/srodtytul]

Środek trwały to rzecz, którą wykorzystujemy w działalności dłużej niż rok. Decyzję w tej sprawie podejmuje sam podatnik. Jeżeli uzna, że chce używać jej krócej, wydatek na zakup może zaliczyć bezpośrednio do kosztów. Ale gdy pomyli się w prognozach, musi skorygować koszty, zaliczyć rzecz do środków trwałych i zapłacić odsetki. Od 1 stycznia 2009 r. zmieniła się ich stawka. Naliczamy je teraz według stawki obowiązującej w dniu zaliczenia składnika majątku do środków trwałych.

[srodtytul]Zajrzyj do klasyfikacji [/srodtytul]

Jeśli już wiemy, jaki jest status firmowego majątku, [b]musimy go przyporządkować do konkretnej grupy środków trwałych. Dzięki temu ustalimy, według jakiej stawki może być amortyzowany.[/b] Pomoże nam w tym [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C4A6347D6CF774A44AAC9B93E9815E05?id=80105]rozporządzenie Rady Ministrów z 30 grudnia 1999 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych, dalej KŚT (DzU nr 112, poz. 1317 ze zm.). [/link]

KŚT wyodrębnia dziesięć następujących grup środków trwałych:

0 – grunty,

1 – budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego,

2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej,

3 – kotły i maszyny energetyczne,

4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania,

5 – specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty,

6 – urządzenia techniczne,

7 – środki transportu,

8 – narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie,

9 – inwentarz żywy.

Powyższe grupy środków trwałych dzielą się na podgrupy, a w ich ramach wyodrębniono jeszcze rozdziały. Do tego podziału odwołuje się wykaz rocznych stawek amortyzacyjnych (załącznik do ustawy o PIT oraz ustawy o CIT).

Jeżeli nie jesteśmy pewni, jak zakwalifikować firmowy majątek, możemy zapytać o to urząd statystyczny. Opinie w tej sprawie wydaje Ośrodek Standardów Klasyfikacyjnych Urzędu Statystycznego w Łodzi (ul. Suwalska 29, 93-176 Łódź).

W działalności można wykorzystywać również prawa majątkowe oraz wartości, które nie mają fizycznej postaci. Zdefiniowane są one jako wartości niematerialne i prawne. Mogą to być np. autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, know-how, licencje, prawa spółdzielcze.