Odszkodowanie za niewykonanie usługi to koszt funkcjonowania firmy

Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy przede wszystkim stwierdzić, czy mamy w tym wypadku do czynienia z wadą usługi, czy też niewykonaniem jej w ogóle.

[srodtytul]Wady towarów...[/srodtytul]

Zgodnie z art. 556 kodeksu cywilnego sprzedawca jest odpowiedzialny względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana:

- ma wadę zmniejszającą jej wartość lub użyteczność ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub z przeznaczenia rzeczy, jeżeli rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewnił kupującego, albo została kupującemu wydana w stanie niezupełnym (rękojmia za wady fizyczne),

- jest obciążona prawem osoby trzeciej; w razie sprzedaży praw sprzedawca jest odpowiedzialny także za istnienie praw (rękojmia za wady prawne).

Przepis ten jednak dotyczy tylko transakcji towarowej i ewentualnych wad dostarczanych towarów, a nie obejmuje wykonywania usług.

[srodtytul]...i usług[/srodtytul]

Z wadami wykonywanych usług mamy do czynienia wtedy, gdy dana usługa co prawda została wykonana, jednak niewłaściwie, np. z opóźnieniem, z usterkami itd.

Nie możemy więc uznać, że utrata transportowanego towaru stanowi wadę wykonanej usługi. Skutek tego zdarzenia jest bowiem taki, że towar nie został dostarczony, a tym samym nie została wykonana umowa i usługa transportu. Skoro tak, to nie można mówić o jej wadzie.

[srodtytul]Zamknięty katalog wyłączeń[/srodtytul]

Niewykonanie zobowiązania (usługi), zgodnie z art. 471 k.c., rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą. Sprawdzając, czy wypłacone odszkodowanie może być kosztem podatkowym, należy sięgnąć do art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT (i odpowiednio art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT). Wynika z niego, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów kar umownych i odszkodowań z tytułu:

- wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług oraz

- zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad albo

- zwłoki w usunięciu wad towarów bądź wykonanych robót i usług.

Analizując jego treść, należy pamiętać, że art. 16 ustawy o CIT (art. 23 ustawy o PIT) zawiera wyjątki od reguły zaliczania poniesionych wydatków do kosztów podatkowych i musi być interpretowany ściśle, z zachowaniem zasady niestosowania analogii na niekorzyść podatnika.

Przepis ten nie wyłącza z kosztów odszkodowań z tytułu niewykonania usługi, dotyczy bowiem jedynie sytuacji, gdy dana usługa co prawda została wykonana, lecz jest obarczona wadą.

Musimy więc jeszcze sprawdzić, czy taki wydatek spełnia warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT (art. 22 ust. 1 ustawy o PIT), zgodnie z którym kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (z wyjątkiem wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT i odpowiednio art. 23 ust. 1 ustawy o PIT).

[srodtytul]Ważny cel wydatku[/srodtytul]

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że zaliczenie konkretnego wydatku do kategorii kosztów uzyskania przychodów uzależnione jest od powiązania go z działalnością podatnika. Musi więc istnieć bezpośredni lub chociaż tylko potencjalny związek przyczynowy między wydatkiem i uzyskanym przychodem.

Warunkiem koniecznym nie jest wystąpienie konkretnego przychodu, lecz działanie podatnika w celu jego potencjalnego osiągnięcia.

[srodtytul]Jest związek z funkcjonowaniem firmy[/srodtytul]

Wydatki poniesione na wypłatę odszkodowań z tytułu niewykonania usługi są więc kosztem uzyskania przychodu. Ponoszone są bowiem w związku z wykonywaną przez przedsiębiorcę działalnością, ponadto stanowią element ryzyka tej działalności. Niewątpliwie też są ponoszone w związku z tym, że firma dba o swój wizerunek i dobre imię, jako firmy rzetelnej i nieuchylającej się od odpowiedzialności.

Podobne stanowisko zajął [b]Warmińsko-Mazurski Urząd Skarbowy w piśmie z 16 stycznia 2006 r. (US.PD/423-61/JG/ 05)[/b], stwierdzając, że: „kary umowne związane z niedostarczeniem określonej ilości surowców stanowią koszty uzyskania przychodów, ponieważ są kosztami związanymi z uzyskiwanym przychodem oraz kosztami dotyczącymi całokształtu działalności podatnika, a więc związanym z funkcjonowaniem firmy”.

Reasumując, wypłacone kontrahentowi odszkodowanie w związku z niewykonaniem usługi będzie kosztem uzyskania przychodów, ponieważ nie zostało wymienione w art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT (art. 23 ust. 1 pkt 19 ustawy o PIT), a jego celem jest osiągnięcie przychodów, zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła.

[i]Autorka jest doradcą podatkowym, wspólnikiem w TaxA Group [/i]