Wszystko za sprawą ostatniej nowelizacji ustawy o VAT.

Poprzednio zastosowanie miała wyłącznie zasada, że prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej świadczenie usług, które nie zostały jeszcze wykonane, czy dostawy jeszcze niezrealizowanej, przysługuje [b]dopiero w rozliczeniu za okres, w którym usługa lub dostawa jest wykonana (poza fakturami zaliczkowymi)[/b].

Wyjątki od tej zasady dotyczyły (i nadal dotyczą) określonych rodzajów usług, dla których przewidziano szczególny moment powstania obowiązku podatkowego, m.in. transportowych, spedycyjnych, budowlanych, najmu, leasingu, usług ochrony osób, dozoru mienia, usług w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego czy stałej obsługi prawnej i biurowej, zazwyczaj w powiązaniu z wcześniejszym uregulowaniem należności.

[srodtytul]Przed złożeniem deklaracji [/srodtytul]

Natomiast zgodnie z nowym ust. 12a w art. 86 ustawy o VAT [b]możliwe jest odliczenie naliczonego VAT z faktury otrzymanej przed wykonaniem usługi lub dostawy towaru, za okres, w którym faktura została otrzymana, jeżeli nabycie prawa do dysponowania towarem jak właściciel lub wykonanie usługi nastąpiło przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej[/b].

A zatem jeżeli podatnik otrzyma fakturę przed wykonaniem usługi lub otrzymaniem towaru, może poczekać z decyzją o obniżeniu podatku należnego aż do 25. dnia następnego miesiąca (a w przypadku rozliczeń kwartalnych jeszcze dłużej, poza podatnikami rozliczającymi się metodą kasową). Jeżeli do tego czasu nie nastąpi wykonanie usługi lub nabycie prawa do dysponowania towarem jak właściciel (w praktyce otrzymanie towaru), wtedy nie dokona stosownego odliczenia w deklaracji podatkowej. [b]Będzie jednak mógł dokonać tego odliczenia w kolejnej deklaracji, jeżeli do dnia upływu terminu złożenia kolejnej deklaracji nastąpi nabycie usługi lub towaru.[/b]

Warto zwrócić uwagę, że ustawodawca niekonsekwentnie użył w nowym ust. 12a wyrażenia „nabycie prawa do dysponowania towarem jak właściciel”, natomiast w ust. 12 wyrażenia „nabycie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel”. Uznać jednak należy, że znaczenie obydwu pojęć jest zbliżone i nie powinno to rzutować na sposób interpretacji przepisów.

[srodtytul]Nadal są sprzeczności [/srodtytul]

Dokonana zmiana nie rozwiązuje jednak całkowicie sprzeczności polskiej ustawy VAT z prawem wspólnotowym. Zgodnie z art. 167 dyrektywy 2006/112 prawo do odliczenia powstaje w momencie, gdy podatek, który podlega odliczeniu, staje się wymagalny („wymagalność” w rozumieniu art. 62 pkt (2) dyrektywy – związana jest z momentem powstania obowiązku podatkowego, natomiast nie jest tożsama z terminem płatności podatku). Mając jednocześnie na uwadze treść art. 168 lit. a) dyrektywy 2006/112, prawo to dotyczy również towarów i usług, które mają zostać dostarczone podatnikowi, a nie tylko tych, które już nabył.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Zdaniem ETS otrzymanie faktury dotyczącej usługi lub towaru niedostarczonego, ale który ma być dostarczony, daje podstawę do obniżenia podatku należnego. Jest to możliwe za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę.[/ramka]

Z kolei zgodnie z art. 178 lit. a) dyrektywy 2006/112 w celu skorzystania z prawa do odliczenia, o którym mowa w art. 168 lit. a), podatnik musi posiadać fakturę. Ponieważ obowiązek podatkowy co do zasady powstaje w momencie wystawienia faktury (art. 19 ust. 4 ustawy o VAT), należy zatem przyjąć, że otrzymanie faktury dotyczącej usługi lub towaru niedostarczonego, ale który ma być dostarczony, daje podstawę do obniżenia podatku należnego za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Ochrony w tym względzie dostarcza orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, które zakazuje stosowania krajowych przepisów VAT na niekorzyść podatnika, jeżeli są one niezgodne z prawem wspólnotowym.

[i]Autor jest radcą prawnym i partnerem w InCorpore Banach Iniewski Stradomski[/i]