Jak postępować, gdy ubezpieczyciel płaci za straty spowodowane przez prezesa

Duże zainteresowanie takimi umowami potwierdzają liczne wnioski o interpretacje w tej sprawie. Jakie pytania zadają firmy? Po pierwsze chcą wiedzieć, [b]czy wydatki na zakup polisy są kosztem uzyskania przychodów spółki[/b], po drugie – [b]czy wykupienie takiego ubezpieczenia nie spowoduje powstania przychodu u członka zarządu lub rady nadzorczej[/b].

[srodtytul]To nie odpowiedzialność cywilna[/srodtytul]

Przykładem interpretacji w tej sprawie jest [b]pismo Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 3 października 2008 r. (ITPB2/415-718/08/IB)[/b]. Firma, która zwróciła się z pytaniem, zamierza podpisać umowę ubezpieczenia majątkowego, której przedmiotem będą straty, jakie spółka ta może ponieść w wyniku działań zarządu i rady nadzorczej. Ubezpieczającym i jednocześnie ubezpieczonym jest spółka.

Wyjaśnia ona, że w ten sposób zabezpiecza swój interes majątkowy, analogicznie jak w wypadku wykupienia polisy ubezpieczenia mienia np. od ognia i innych zdarzeń losowych, od kradzieży z włamaniem czy od utraty zysku. Nie jest to więc umowa ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. To dlatego, że nie chroni ona interesów osób odpowiedzialnych za szkodę (nie są one ubezpieczonymi).

Tymczasem w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej przedmiotem ochrony jest odpowiedzialność określonej osoby za szkody, które może ona wyrządzić osobom trzecim. W umowie ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej przedmiotem ochrony jest więc interes majątkowy sprawcy. Dlatego spółka uznała, że wykupiona przez nią umowa nie powinna być traktowana jak ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. We wniosku sprecyzowała, że umowa, którą zamierza zawrzeć, zalicza się do grupy 16 Działu II załącznika do ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej („ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych”).

[srodtytul]Zarząd nie uzyskuje przychodu[/srodtytul]

Spółka zwróciła uwagę, że na możliwość podpisania takiej umowy wskazuje art. 822 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem przedmiotem ubezpieczenia może być każdy interes majątkowy. W sytuacji opisanej w pytaniu ubezpieczonym interesem majątkowym są straty poniesione przez spółkę w wyniku działania jej organów. Chodzi np. o sytuację, gdy zarząd podpisze niekorzystną umowę, której realizacja przynosi ubezpieczonej spółce przychody niepokrywające kosztów.

Polisa ma obejmować również straty spowodowane wyborem przez zarząd nierzetelnego kontrahenta czy też wynikające z konieczności wypłaty odszkodowania z powodu z naruszenia praw pracowniczych.

Izba skarbowa zgodziła się, że w takiej sytuacji [b]członkowie zarządu nie uzyskują nieodpłatnych świadczeń. Nie można więc uznać, że osiągają przychody z innych źródeł.[/b] To dlatego, że ubezpieczenie to nie eliminuje odpowiedzialności tych osób za szkody, jakie mogą wyrządzić. Oznacza to, że zawarcie takiej umowy powoduje zwiększenie obciążeń podatkowych członków zarządu i rad nadzorczych. Izba skarbowa podkreśliła, że byłoby inaczej, gdyby spółka zawarła umowę na rzecz osoby trzeciej.

Takie samo stanowisko można znaleźć w [b]interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 10 kwietnia 2008 r. (IPPB1/415-11/08-6/PJ) oraz odpowiedzi Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 kwietnia 2008 r. (ILPB1/415-45/08-2/RP)[/b].

[srodtytul]Opłaty są kosztem firmy[/srodtytul]

Spółki mają również wątpliwości, czy poniesione opłaty za tego rodzaju ubezpieczenia mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Problemem tym zajmowała się m.in. [b]Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 29 sierpnia 2008 r. (ITPB3/423-369/08/PS)[/b]. Potwierdziła, że tego rodzaju wydatki mogą zmniejszać przychody spółki. Spełnione są bowiem wszystkie warunki zawarte w definicji kosztów uzyskania przychodów zawarte w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

W myśl tego przepisu są to koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wyjątkiem są koszty wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, ale katalog ten nie zawiera opłat za opisane ubezpieczenia.

Także w tym wypadku izba skarbowa za rozstrzygający uznała fakt, że przedmiotem ubezpieczenia będzie ochrona interesu majątkowego spółki przed zdarzeniami, które mogłyby narazić ją na stratę. Zapłacenie składki jest więc racjonalnym działaniem podatnika.

[ramka][b]Więcej obowiązków dla rad nadzorczych[/b]

Ostatnia nowelizacja ustawy o rachunkowości rozszerzyła odpowiedzialność rady nadzorczej. Obecnie nie tylko zarząd, ale także członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w niniejszej ustawie.Kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie tego obowiązku.[/ramka]

[ramka][b]Kto odpowiada[/b]

Członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator

- powinien przy wykonywaniu swoich obowiązków dołożyć staranności wynikającej z zawodowego charakteru swojej działalności.

- odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy.

Jeżeli szkodę wyrządziło kilka osób wspólnie, odpowiadają za szkodę solidarnie.[/ramka]