Można odliczyć VAT, nawet gdy kontrahent się nie zarejestrował

[b]Potwierdził to WSA w Warszawie w wyroku z 21 października 2008 r. (III SA/Wa 1098/08).[/b]

Organy podatkowe zakwestionowały prawo spółki do odliczenia podatku naliczonego. Uznały bowiem, że faktury pochodzą od podmiotu, który nie był czynnym podatnikiem VAT.

Na podstawie art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT podatek z takiej faktury nie może być odliczony. Wystawił ją bowiem podmiot, który był do tego nieuprawniony. Odwołanie się spółki nie przyniosło rezultatu, dlatego sprawa trafiła do warszawskiego WSA.

W skardze spółka sprzeciwiła się pozbawieniu jej prawa do odliczenia wyłącznie na tej podstawie, że wystawca faktur nie zarejestrował się dla celów VAT.

Sąd uchylił decyzję. Zgodził się z organami podatkowymi, że postanowienia art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT w zakresie, w jakim przeciwdziałają nadużyciom, są prawidłowe. Jednak w tej sprawie użycie tego przepisu nie było uzasadnione. Zdaniem sądu pojęcia „podmiot nieuprawniony do wystawienia faktury” oraz „podmiot niezarejestrowany” nie są tożsame. Obowiązek wystawiania faktur dotyczy podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT. Jeżeli jednak ktoś nie jest zarejestrowany a wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu, ma obowiązek wystawić fakturę VAT i nie można zarzucić mu, że jest do tego nieuprawniony. [b]Sam fakt zapłaty lub brak zapłaty podatku nie ma znaczenia, a niedopełnienie obowiązków rejestracyjnych przez świadczącego dane usługi nie pozbawia jego kontrahenta prawa do odliczenia.[/b]

[i]Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte[/i]

[ramka][b]Komentuje Aleksandra Bembnista, konsultantka w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte (biuro w Gdańsku)[/b]

To kolejny wyrok przyznający podatnikom prawo do odliczenia VAT wynikającego z faktur wystawionych przez niezarejestrowany podmiot. Jak bowiem podnosi się w orzecznictwie, rejestracja nie jest warunkiem uzyskania statusu podatnika, a zatem niedopełnienie obowiązków z nią związanych nie może przesądzać o tym, że kontrahent nie może odliczyć VAT [b](tak m.in. stwierdził WSA w Warszawie w wyroku z 20 czerwca 2008 r., III SA/Wa 361/08)[/b].

Pozbawienie takiego prawa byłoby możliwe jedynie wtedy, gdyby nabywca wiedział, że uczestniczy w nielegalnym procederze, mającym na celu dokonanie oszustwa podatkowego, lub mógł to wywnioskować z okoliczności towarzyszących transakcji (takie stanowisko zaprezentował [b]WSA w Bydgoszczy w wyroku z 8 października 2008 r., I SA/Bd 369/08[/b]).

Co ważne, warszawski sąd rozróżnił pojęcie podmiotu nieuprawnionego od podmiotu niezarejestrowanego. Zdaniem sądu niedopełnienie czynności rejestracyjnych nie przesądza o braku prawa do wystawienia faktury. Pogląd taki uzasadniony jest potrzebą ochrony podatnika działającego w dobrej wierze przed pozbawieniem go prawa do odliczenia w wyniku niedbalstwa lub nieuczciwości kontrahenta. Takie podejście ma oparcie w przepisach dyrektywy 2006/112/WE i wynikającej z niej zasady neutralności. Celem ograniczeń w prawie do odliczenia VAT jest bowiem zapobieganie nadużyciom. Organy podatkowe mają obowiązek uwzględniać powyższy cel w swoich działaniach. Dlatego muszą każdorazowo przeprowadzić rzetelne i wyczerpujące postępowanie dowodowe.

Warto dodać, że sądy kilkakrotnie odmawiały zastosowania art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a) ustawy o VAT jako sprzecznego z prawem wspólnotowym (np. [b]wyrok gliwickiego WSA z 5 marca 2008 r., I SA/Gl 1313/07[/b]).

Aby jednak uniknąć trudności i ewentualnych sporów z organami podatkowymi, warto sprawdzić, czy kontrahent dopełnił obowiązków związanych z rejestracją. [/ramka]