Chociaż polskie przepisy na to nie pozwalają. Art. 88 ust. 4 ustawy o VAT mówi bowiem, że odliczenia nie stosuje się do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.

Bazując na tym przepisie, organy podatkowe twierdziły, że dopiero z momentem zarejestrowania się dla celów VAT podatnicy nabywali prawo do odliczenia podatku naliczonego. Innymi słowy organy podatkowe dopuszczały możliwość odliczenia VAT naliczonego poniesionego przez czynnego podatnika VAT, czyli wyłącznie po dniu złożenia zgłoszenia rejestracyjnego.

[srodtytul]Inwestycje przed rejestracją...[/srodtytul]

Często jednak zdarza się, że przedsiębiorcy ponoszą wydatki na uruchomienie działalności jeszcze przed jej formalnym zgłoszeniem, m.in. przed zarejestrowaniem się dla celów VAT. Znając niekorzystne stanowisko organów podatkowych, wielu z nich rezygnowało z odliczenia podatku naliczonego poniesionego przed rejestracją. Nie chcieli bowiem ryzykować długotrwałego sporu z fiskusem, mając także na uwadze niebezpieczeństwo ustalenia 30-proc. sankcji.

W ostatnim czasie pojawiło się jednak coraz więcej sygnałów wskazujących na nieprawidłowość stanowiska zajmowanego przez organy podatkowe. Orzecznictwo krajowych sądów >[b]patrz ramka [/b]prezentuje już praktycznie jednolity pogląd, zgodnie z którym uprawnienie do odliczenia podatku przysługuje już w momencie poniesienia wydatku (otrzymania faktury). Rejestracja dla celów VAT jest konieczna natomiast wyłącznie w celu zrealizowania uprawnienia do odliczenia podatku, tj. złożenia deklaracji z wykazaną kwotą VAT naliczonego do odliczenia. Składając taką deklarację już po dniu zarejestrowania się dla celów VAT, przedsiębiorca może odliczyć także podatek naliczony pochodzący z okresu sprzed rejestracji. Jedynym warunkiem jest, aby podatek ten był związany z działalnością podlegającą opodatkowaniu.

[srodtytul]...wykazujemy w deklaracji [/srodtytul]

Także z orzecznictwa ETS wynika, że rejestracja dla celów VAT jest konieczna wyłącznie w celu zrealizowania uprawnienia do odliczenia podatku naliczonego, a samo uprawnienie jest nabywane przez podatnika z mocy samego prawa, niezależnie od wypełnienia przez niego warunków formalnych (takich jak, w szczególności, dokonanie zgłoszenia rejestracyjnego). Składając deklarację po dniu rejestracji dla celów VAT, podatnik może odliczyć także podatek naliczony pochodzący z okresu sprzed rejestracji.

Reasumując, przedsiębiorcy, którzy wcześniej nie skorzystali z prawa do odliczenia VAT od wydatków poniesionych przed rejestracją, mają podstawy, aby złożyć korekty deklaracji i spróbować ten podatek odzyskać.

[i]Tomasz Rolewicz jest menedżerem, a Mariusz Marecki dyrektorem w PricewaterhouseCoopers [/i]

[ramka][b]Można odliczyć pierwsze zakupy [/b]

Przedsiębiorca, który zarejestrował się z opóźnieniem, nie traci prawa do odliczenia podatku od wcześniejszych zakupów. To wnioski z [b]wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 5 sierpnia 2008 r. (I SA/Łd 149/08)[/b]. Sąd podkreślił, że polskie regulacje są niezgodne z prawem unijnym i fundamentalną zasadą neutralności VAT. Kategoria podatnika VAT nie jest bowiem uzależniona od tego, czy dokonał rejestracji w tym podatku, czy nie.

Pogląd, że przedsiębiorca, który najpierw zainwestował w firmę, a potem dopiero zarejestrował się jako podatnik, może odliczyć VAT, przedstawił też [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 21 grudnia 2006 r. (I FSK 378/06)[/b]. Jego zdaniem art. 88 ust. 4 ustawy o VAT nie rozstrzyga, czy zarejestrowanym podatnikiem VAT trzeba być w okresie nabycia prawa do odliczenia, czy też wystarczy uzyskanie tego statusu w momencie jego realizacji (składania deklaracji). Wobec tego należy odwołać się do prawa wspólnotowego. A to mówi wyraźnie: nie można pozbawić podatnika prawa do odliczenia poza przypadkami wynikającymi z dyrektywy. Tymczasem żaden z jej przepisów nie uzależnia tego prawa od wymogu formalnego, jakim jest rejestracja. Sąd podkreślił, że prawo do odliczenia powstaje w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik otrzymał fakturę. Realizuje je, składając deklarację. Do tego momentu musi usunąć wszelkie negatywne przesłanki, w tym brak rejestracji.

—wp[/ramka]