Takie podejście budzi spore wątpliwości.

W związku z planowanym podwyższeniem kapitału spółka ponosi wydatki związane z obsługą prawną, księgową, doradztwem podatkowym, gospodarczym. Większość tych usług opodatkowana jest stawką 22 proc. Czy możemy odliczyć VAT od takich wydatków?

– pyta czytelnik DF.

Taka zasada wynika z art. 88 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, zgodnie z którym podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli wydatki na nabycie towarów i usług nie mogłyby być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Nie dotyczy to przypadków, kiedy brak możliwości zaliczenia do kosztów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego.

W rezultacie te wydatki, które co do zasady nie mogłyby być zaliczone do kosztów, nie uprawniają także do odliczenia VAT.

Niestety, kwestia zaliczenia do kosztów wydatków związanych z podwyższeniem kapitału nie jest jednolicie rozstrzygnięta. Organy podatkowe uważają, że skoro do przychodów w rozumieniu art.12 ustawy o CIT nie zalicza się kwot przeznaczonych na podwyższenie kapitału zakładowego, to wydatki związane z podwyższeniem nie mogą być kosztem podatkowym (na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy o CIT).

Nie zmieniają tego podejścia rozstrzygnięcia sądów administracyjnych wskazujące, że podwyższenie kapitału zakładowego nie jest celem samym w sobie, a jedynie zmierza do zwiększenia efektywności działania spółki i w rezultacie do zwiększenia potencjalnego przychodu. Konsekwentnie wymienione wcześniej wydatki należy traktować jako pośrednio związane z przychodami. Jest to bowiem działanie zmierzające do zabezpieczenia przychodu (np. wyrok WSA w Gdańsku z 15 listopada 2007 r., I SA/Gd 753/ 07, wyrok NSA z 22 lutego 2006 r., II FSK 191/05, wyrok NSA z 25 października 2007 r., III SA 769/01).

Sporo wątpliwości wywołuje także sama podstawa prawna, w ramach której urzędy skarbowe wyłączają prawo do zaliczenia wymienionych wydatków do kosztów. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 7 ust. 3 pkt 3 ustawy o CIT przy ustaleniu dochodu nie uwzględnia się wydatków dotyczących przychodów pochodzących ze źródeł znajdujących się na terytorium RP, jeżeli:

- dochody z tego źródła nie podlegają opodatkowaniu lub

- są wolne od opodatkowania.

Literalne brzmienie tego przepisu wskazuje zatem, że z kosztów uzyskania przychodów wyłączone są wydatki dotyczące dochodów, które w ogóle nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym (a więc są poza zakresem przedmiotowym ustawy) lub są zwolnione od opodatkowania.

Tymczasem art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy o CIT mówi, że do przychodów nie zalicza się „przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego”.

Tak więc nie jest to w ogóle przychód w rozumieniu ustawy o CIT.

W rezultacie kwoty przeznaczone na podwyższenie kapitału zakładowego w żadnej mierze nie mogą być traktowane jako dochód ze źródła przychodów, który nie podlega opodatkowaniu (zresztą trudno w tym wypadku mówić o dochodzie, skoro stanowi on różnicę między przychodem a kosztami, a urzędy zakazują je odliczać), jak również jako przychody wolne od opodatkowania, gdyż te szczegółowo zostały wymienione w art. 17 ustawy o CIT.

Skoro podstawą dla negatywnych interpretacji organów podatkowych jest rozszerzająca wykładnia art. 7 ustawy o CIT, to stosując taką samą wykładnię na gruncie ustawy o VAT, można by uznać prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Zakazu odliczania VAT nie stosuje się bowiem, jeżeli brak możliwości zaliczenia wydatków do kosztów pozostaje w bezpośrednim związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Moim zdaniem, biorąc pod uwagę dość zbliżony skutek faktyczny w zakresie zwolnienia od opodatkowania i niepodlegania opodatkowaniu, można by twierdzić, że zasada ta będzie miała także zastosowanie dla wydatków dotyczących podwyższenia kapitału. Stosowanie wykładni rozszerzającej na gruncie ustawy o CIT (na niekorzyść podatników) w pełnia uzasadnia taką interpretację w podatku VAT.

Niestety, w praktyce te argumenty nie są uwzględniane przez większość organów podatkowych. W związku z tym spółkom pozostaje postępowanie przed sądem administracyjnym, gdzie prawdopodobieństwo korzystnego rozstrzygnięcia jest znacznie wyższe.

Warto też przypomnieć, że prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z podwyższeniem kapitału – poprzez emisję akcji – zostało także potwierdzone przez ETS (wyrok z 26 czerwca 2005 r., C-465/03 w sprawie Kretztechnik AG v. Finanzamt Linz).

Autor pracuje w PKF Consult sp. z o.o.

W wyroku z 31 października 2007 r. (SA/Wa 1146/07) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że można odliczyć VAT od wydatków za doradztwo związane z podwyższeniem kapitału zakładowego. Sąd przyznał jednocześnie, że te wydatki są kosztem podatkowym. Nie można ich powiązać z konkretnym przychodem. Są to ogólne wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, a to że kwoty uzyskane od akcjonariuszy w związku z podwyższeniem kapitału nie są przychodem, nie oznacza wykluczenia ich z kosztów. Szerzej na ten temat pisaliśmy w „Rz” z 2 listopada 2007 r.

Także w wyroku z 26 marca 2008 r. (III SA/Wa 2218/07, serwis taxonline) WSA w Warszawie przyznał, że wydatki związane z podwyższeniem kapitału mogą być kosztem podatkowym. Chodziło m.in. o opłaty za sporządzenie aktu notarialnego oraz ogłoszenie i druk prospektu emisyjnego, a także jego dystrybucję i reklamę.

Jednak w wyroku z 14 sierpnia 2007 r. (SA/Wa 3917/06) ten sam warszawski WSA stwierdził, że opłaty notarialne oraz doradztwo prawne i księgowe związane z podwyższeniem kapitału nie są kosztem (zobacz artykuł „Wydatki na zwiększenie kapitału nie są kosztem”).

—wp