Tak orzekł WSA w Bydgoszczy 13 listopada 2007 r. (I SA/ Bd 640/07)
.
Syndyk masy upadłości złożył wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji w sprawie sposobu rozliczenia VAT za miesiąc, w którym została ogłoszona upadłość podatnika. Zdaniem wnioskodawcy podatek powstały wskutek czynności upadłego nie może być uważany za należny za okres po ogłoszeniu upadłości, bowiem jego źródłem są czynności wykonane przed ogłoszeniem upadłości. Prawidłowe jest więc sporządzenie jednej deklaracji podatkowej za cały miesiąc, w którym ogłoszono upadłość, ale z załącznikami obejmującymi rozliczenie dwóch okresów (przed i po ogłoszeniu upadłości).
Organy podatkowe uznały taki sposób postępowania za nieprawidłowy. Syndyk wniósł skargę do WSA, sąd jednak zgodził się z organami podatkowymi. Wskazał, że przepisy prawa upadłościowego są lex specialis do przepisów prawa podatkowego, ale tylko w kwestii zaspokajania wierzytelności. Podatnik, mimo ogłoszenia upadłości, nadal zachowuje status podatnika i zasady rozliczania VAT się nie zmieniają.
Sąd podkreślił, że ustawodawca nie wprowadził przepisów umożliwiających taki sposób rozliczenia, który polegałyby na rozbiciu okresu rozliczeniowego na dwie części – przed i po ogłoszeniu upadłości i sporządzeniu jednej deklaracji podatkowej za cały miesiąc, w którym ogłoszono upadłość.
Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Katarzyna Nowak, konsultantka w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Kwestia statusu upadłego, jako podatnika VAT, była już przedmiotem rozważań sądów administracyjnych. Sposób rozliczeń podatkowych upadłego często jest przyczyną sporów między syndykami masy upadłości a organami podatkowymi.
W wyniku ogłoszenia upadłości przedsiębiorca traci z mocy prawa uprawnienie do rozporządzania swoim majątkiem, lecz nie przestaje być podatnikiem VAT. Przejmujący zarząd syndyk jedynie reprezentuje upadłego, nie uzyskuje natomiast statusu odrębnego podatnika VAT. Przepisy prawa upadłościowego (zarówno nowe, jak i stare) mają charakter lex specialis w stosunku do przepisów prawa podatkowego. Upadłość jest bowiem szczególnym rodzajem przymusowego zaspokojenia wierzytelności dopuszczalnym w razie niewypłacalności dłużnika. Oznacza to, że po ogłoszeniu upadłości wierzyciele (w tym również Skarb Państwa w odniesieniu do należności budżetowych) nie mogą samodzielnie realizować swoich wierzytelności poza postępowaniem upadłościowym (tak NSA w wyroku z 14 lipca 2004 r., FSK 210/04). Niedopuszczalne jest więc po ogłoszeniu upadłości skorzystanie przez organy z instytucji zaliczenia nadpłaty na poczet zaległości podatkowych. Organy nie tracą jednak uprawnienia do zaliczenia nadwyżki VAT na poczet zaległości w podatku dochodowym, jeżeli zarówno zaległość, jak i nadwyżka powstały i zostały z mocy prawa rozliczone przed datą ogłoszenia upadłości (tak NSA w wyroku z 8 lutego 2006 r., II FSK 1053/05).
Rozstrzygnięcie sądu jest więc co do zasady prawidłowe. WSA wskazał, że rozdzielenie w tej sprawie miesięcznego rozliczenia w VAT na okresy przed i po ogłoszeniu upadłości byłoby nieuprawnione. Źródłem VAT należnego były bowiem czynności wykonane jeszcze przed ogłoszeniem upadłości, a zatem zaliczenie go do kosztów postępowania powstałych wskutek działań syndyka nie ma podstaw w obowiązujących przepisach prawa.
