Kiedy operacje plastyczne są zwolnione z VAT

Tak orzekł NSA w wyroku z 19 grudnia 2012 r. (I FSK 259/12).

Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej we wniosku o wydanie interpretacji napisał, że wykonuje zabiegi z zakresu chirurgii rekonstrukcyjnej i estetycznej. Podatnik opisał osiem przeprowadzanych przez siebie operacji (m.in. powiększenie piersi, plastyka rozstępu mięśni prostych etc.) i zwrócił się do organu z pytaniem, czy są one zwolnione z VAT. W ocenie podatnika siedem z opisanych zabiegów jest usługą medyczną w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT. Z jego stanowiskiem nie zgodził się jednak organ podatkowy, wskazując, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE należy poddać analizie przede wszystkim cel świadczonych usług. Aby mogły być zwolnione z VAT, muszą służyć profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia. Zdaniem organu opisane przez zakład zabiegi nie spełniają tej przesłanki, gdyż ich celem jest poprawa wizerunku i samopoczucia pacjenta. Wobec tego podatnik wniósł skargę na wydaną interpretację. Sąd I instancji podtrzymał stanowisko organu, odwołując się do orzeczenia C-394/04, w którym postawiono tezę, że zabiegi zmierzające do osiągnięcia innych celów niż ściśle medyczne, np. poprawiające komfort pacjenta, nie mogą korzystać ze zwolnienia. WSA zaznaczył, że operacje z zakresu chirurgii plastycznej byłyby zwolnione, gdyby ich głównym celem było przywrócenie wyglądu danej części ciała zmienionej wskutek choroby bądź leczenia. Zakład postanowił zaskarżyć wyrok, zarzucając sądowi błędną wykładnię prawa poprzez uznanie, że tylko zabiegi rekonstrukcyjne podlegają zwolnieniu, nie są zaś zwolnione te, które mają charakter profilaktyczny i poprawiają zdrowie psychiczne pacjenta.

NSA przychylił się do zarzutów podatnika. Podkreślił, że brak operacji plastycznej w niektórych przypadkach rzeczywiście może się przyczynić do utraty zdrowia, a tym samym operacje takie mogą mieć charakter leczniczy. Ponadto sąd zauważył, że przydatne byłoby stosowanie przez lekarzy międzynarodowych klasyfikacji czynności medycznych.

—Mikołaj Paja, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

KOMENTARZ EKSPERT

Paweł Mikuła, doradca podatkowy, starszy konsultant w Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o. (biuro w Katowicach)

W 2011 r. w ustawie o VAT wprowadzono nową definicję usług medycznych, które korzystają ze zwolnienia z tego podatku. Zmiana ta okazała się istotna dla zabiegów z zakresu chirurgii plastycznej. Od tego bowiem czasu toczy się w Polsce dyskusja, czy takie zabiegi powinny być zwolnione z VAT. Wyrok NSA z 19 grudnia 2012 r. jest ważnym głosem w tej dyskusji.

Obecnie organy podatkowe zasadniczo dzielą zabiegi chirurgii plastycznej na rekonstrukcyjne oraz estetyczne. Rekonstrukcyjne korzystają ze zwolnienia. Polegają one na przywróceniu wyglądu fragmentów ciała po chorobie lub urazie. Estetyczne ze zwolnienia nie korzystają – polegają one jedynie na poprawie wyglądu i komfortu pacjenta, a nie mają celu terapeutycznego. Podobne stanowisko zajął WSA w komentowanej sprawie.

NSA zakwestionował jednak takie podejście. Rozstrzygniecie NSA należy, bazując na ustnym uzasadnieniu, ocenić pozytywnie. Nie ma bowiem podstaw do przyjęcia, że o zwolnieniu powinno decydować to, czy zabieg ma charakter rekonstrukcyjny. Jak można jednak sądzić, wyrok NSA nie zamknie ostatecznie dyskusji na temat tego, jakie zabiegi chirurgii plastycznej powinny być zwolnione z VAT. Odpowiedź na to pytanie nie jest bowiem łatwa.

Badając ustawę oraz korzystając z dorobku orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, można mieć pewność, że w celu zwolnienia usługa powinna mieć, po pierwsze, charakter medyczny oraz, po drugie, powinna być wykonana w celu terapeutycznym, tj. służyć przynajmniej profilaktyce lub zachowaniu zdrowia (w tym zdrowia psychicznego). Wiemy również, że przepisy o zwolnieniu świadczeń zdrowotnych należy rozumieć tak, aby zapewnić spełnienie celu tych przepisów, którym jest redukcja kosztów opieki zdrowotnej przez wzgląd na interes publiczny.

Usługi chirurgii plastycznej mają charakter medyczny – są wykonywane przez lekarza. Problem z tym, że nie wiadomo, kiedy zabieg ma cel terapeutyczny. Trzeba przy tym, moim zdaniem, wziąć pod uwagę, że określone działania mają zwykle wiele celów, zatem należy wybrać cel przeważający. Wydaje się więc, że trzeba badać taki przeważający cel konkretnego zabiegu chirurgii plastycznej. Jeżeli zabieg służy przede wszystkim zdrowiu (w tym psychicznemu), to podlega zwolnieniu. Jeżeli służy przede wszystkim estetyce (a na zdrowie zasadniczo wpływu nie ma), to nie podlega. Oczywiście najtrudniej będzie ten cel udowodnić. To jednak jest już kwestią dowodową, a więc wtórną. Podobne wnioski wynikają z wytycznych unijnego Komitetu ds. VAT (94. posiedzenie 19 października 2011 r.).