PIT: wybór formy opodatkowania przez rozpoczynających działalność

Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 listopada 2012 r. (II FSK 540/11).

Czego dotyczył spór

Podatnik od 1 stycznia 2008 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej jako komandytariusz spółki komandytowej. Jako formę opodatkowania wybrał podatek liniowy. W związku z tym do 20 stycznia złożył do właściwego urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o wyborze tego sposobu opodatkowania. Przedsiębiorca postanowił się jednak upewnić, czy wszyscy podatnicy, tj. i ci prowadzący działalność gospodarczą, jak i rozpoczynający ją w trakcie roku podatkowego, mogą złożyć oświadczenie o wyborze formy opodatkowania do 20 stycznia roku podatkowego. Chodziło o to, że wnioskodawca pomiędzy 1 stycznia a 20 stycznia osiągnął przychód. Sam był jednak zdania, że złożenie oświadczenia do 20 stycznia, czy to przez podatnika rozpoczynającego działalność gospodarczą w trakcie roku, czy też innego podatnika, zawsze będzie oznaczało zachowanie terminu.

Fiskus nie potwierdził tego stanowiska. Przypomniał, że zgodnie z art. 9a ustawy o PIT oświadczenie o wyborze opodatkowania stawką 19 proc. podatnicy kontynuujący prowadzenie działalności gospodarczej powinni skierować do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 20 stycznia roku podatkowego. Natomiast podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej w ciągu roku podatkowego są obowiązani złożyć stosowne oświadczenie do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia tej działalności, nie później niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Taka interpretacja oznaczała, że przedsiębiorca nie dotrzymał terminu o wyborze stawki liniowej, bo oświadczenie złożył już po uzyskaniu pierwszego przychodu.

Dwa terminy ostateczne

Ostatecznie sprawa trafiła na wokandę. Najpierw rację podatnikowi przyznał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu. Uwzględniając jego skargę uznał, że ustawodawca w art. 9a ust. 2 ustawy o PIT wskazał na dwa terminy ostateczne do złożenia oświadczenia. Pierwszy: 20 stycznia roku podatkowego i drugi: dzień poprzedzający rozpoczęcie działalności gospodarczej, nie później jednak niż dzień uzyskania pierwszego przychodu. W jego ocenie norma ta adresowana jest do wszystkich podatników podatku dochodowego, którzy wybierają na dany rok podatkowy sposób opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej. Z tym zastrzeżeniem, że gdy podatnik rozpoczyna prowadzenie działalności gospodarczej w trakcie roku podatkowego, ale po 20 stycznia czyli nie złożył oświadczenia o wyborze opodatkowania do tego dnia, to musi je złożyć do dnia poprzedzającego jej  rozpoczęcia, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu.

Sąd zaznaczył, że data 20 stycznia roku podatkowego jest ostatecznym terminem do złożenia przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych oświadczeń co do wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym. Jest to też termin do rezygnacji z innej niż zasady ogólne formy opodatkowania. Do 20 stycznia roku podatnicy mają prawo decydować o sposobie opodatkowania dochodów w PIT, zarówno nowi jak i starzy. Wprowadzenie drugiego termin odnosi się do tych, którzy rozpoczynają prowadzenie firmy w trakcie roku podatkowego i w związku z tym nie złożyli oświadczenia do dnia 20 stycznia. Regulacja ta ma na celu zagwarantować podatnikom rozpoczynającym prowadzenie działalności gospodarczej po 20 stycznia prawo wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Fiskus upierał się przy swoim, ale NSA oddalił jego skargę kasacyjną. W uzasadnieniu wyroku NSA przypomniał m.in., że PIT jest podatkiem o charakterze rocznym. Dlatego przepisy go regulujące powinny zawierać niezbędne, klarowne i możliwie jednolite dla wszystkich uregulowania pozwalające w sposób jednoznaczny stwierdzić, według jakich zasad następować będzie opodatkowanie dochodów uzyskanych w danych roku przez podatników. Jest to istotne zarówno dla samych podatników, jak i aparatu skarbowego.

Przepisy muszą być jasne

W ocenie sądu kasacyjnego reguła, że do 20 stycznia danego roku istnieje możliwość decydowania o wyborze formy opodatkowania powinna być rozumiana jak najszerzej i obejmować również podatników, którzy rozpoczęli działalność gospodarczą w danym roku podatkowym przed tą datą. Natomiast druga część tej regulacji adresowana jest do tych, którzy z obiektywnych powodów, czyli daty podjęcia działalności gospodarczej, nie mieli możliwości zadeklarowania wyboru formy opodatkowania w regularnym terminie. Taki też, i tylko taki, jak należy przyjąć, był cel tej regulacji.

Sąd nie miał wątpliwości, że nie ma powodów, aby z innych względów dokonywać rozdziału na podatników kontynuujących działalność gospodarczą, którzy chcą zmienić formę opodatkowania i tych którzy dokonują wyboru tej formy rozpoczynając działalność gospodarczą i ustanawiać dla tych dwóch grup odrębne reguły działania. Wyrok jest prawomocny.