- Urząd skarbowy prowadzi wobec naszej spółki postępowanie podatkowe w sprawie stwierdzenia nadpłaty w VAT za styczeń 2012 r. Mimo, że ordynacja podatkowa wyraźnie mówi, że organ podatkowy załatwia sprawę nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, to w naszym przypadku ten termin był już dwukrotnie przedłużany. Zawsze przed upływem terminu spółka otrzymywała informację o kolejnym, nowym terminie. Czy takie postępowanie urzędu jest zgodne z przepisami?

– pyta czytelniczka.

Odpowiadając na pytanie czytelniczki należy najpierw zauważyć, że w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym. Organy podatkowe powinny przy tym działać wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Przy czym sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie.

Zgodnie z art. 139 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a w przypadku sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

Organ zawiadamia i podaje przyczynę

W przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy, stosownie do art. 140 § 1 o.p., zobowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Dotyczy to również przypadku, gdy niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych od organu.

Istotne jest, że organ podatkowy musi wskazać dlaczego (dotąd) nie załatwił sprawy w terminie, a nadto podać nowy termin jej załatwienia. Powody i przyczyny, dla których organ podatkowy nie dotrzymał terminu załatwienia przez siebie sprawy, mogą być rożne. Przykładowo może to być oczekiwanie na odpowiedź innego organu (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 29 sierpnia 2012 r., II SA/Bd 356/12), konieczność zgromadzenia i analizy dodatkowego materiału dowodowego (wyrok WSA w Łodzi z 13 września 2012 r., I SA/Łd 756/12), czy też skomplikowany charakter sprawy (wyrok WSA w Poznaniu z 24 października 2012 r., IV SA/Po 508/12).

Decydują okoliczności i stan faktyczny

Ustawodawca nie określił kryteriów, jakimi powinien się kierować organ podatkowy przy wyznaczaniu nowego terminu załatwienia sprawy. Należy więc zauważyć, że pozostaje to do oceny organu podatkowego, który powinien jednak należycie uzasadnić swoje stanowisko w przedmiocie przedłużenia wspomnianego terminu.

Może się zatem zdarzyć, że organ podatkowy kilka razy przedłuży termin do załatwienia sprawy. Nie ma bowiem przeszkód prawnych do wielokrotnego przedłużenia terminu załatwienia sprawy, jeżeli jest to usprawiedliwione okolicznościami sprawy (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22 lutego 2007 r., II FSK 346/06).

Wielokrotność może więc oznaczać na przykład czterokrotność (wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 12 września 2012 r., I SA/Go 548/12), czy siedmiokrotność (wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z 14 czerwca 2012 r., I SA/Go 132/12).

Jednak to okoliczności danej sprawy i stanu faktycznego decydują o zasadności przedłużenia przez organ podatkowy terminu do załatwienia sprawy.

Wymuszenie przez ponaglenie

Podatnik nie jest pozostawiony sam sobie w sytuacji przedłużania terminu do załatwienia sprawy przez urząd skarbowy. Jeśli bowiem urząd skarbowy nie załatwił sprawy we właściwym terminie, czy też w terminie ustalonym przy przedłużeniu, to strona może złożyć ponaglenie do izby skarbowej. Ponaglenie jest zaś swoistym środkiem prawnym, ponieważ nie odnosi się ono do konkretnej czynności procesowej lub też aktu administracyjnego.

Jest to więc prawny instrument, który umożliwia stronie wymuszenie na organie podatkowym załatwienie sprawy, przy czym od razu trzeba zauważyć, że skorzystanie z ponaglenia w danej sprawie nie zamyka drogi odwoławczej, czyli prawa do merytorycznego rozpoznania sprawy (postanowienie NSA z 30 listopada 2012 r., II FSK 2733/12).

Jeżeli organ podatkowy uzna ponaglenie za uzasadnione, to wtedy wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie. Stwierdza również w takim przypadku, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Może również podjąć środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.