To, czy przy zmianie metody wystąpią korzyści podatkowe i jak duże, zależy od konkretnej sytuacji danego przedsiębiorcy.

[srodtytul]Podatkowa i rachunkowa[/srodtytul]

Przedsiębiorcy mają prawo wyboru między ustalaniem różnic kursowych na zasadach określonych w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80474]ustawie o PIT[/link] i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893 ]ustawie o CIT[/link], opierających się na zasadzie kasowej oraz na zasadzie memoriału wynikającej z przepisów o rachunkowości. Pierwsze przewidują rozpoznawanie dla celów podatkowych jedynie tzw. zrealizowanych różnic kursowych, w szczególności wynikających z uregulowania wierzytelności.

Natomiast metoda rachunkowa pozwala na zaliczenie do kosztów lub przychodów podatkowych zarówno zrealizowanych różnic kursowych, jak i niezrealizowanych, wynikających w szczególności z wyceny składników aktywów i pasywów oraz pozycji pozabilansowych wyrażonych w walucie obcej.

Wycena ta dla celów podatkowych powinna być dokonywana na ostatni dzień każdego miesiąca (kwartału) i na ostatni dzień roku podatkowego albo tylko na ostatni dzień roku podatkowego. Przedsiębiorcy mają możliwość wyboru terminu jej przeprowadzenia. Przy czym wybrany termin musi być stosowany przez cały rok podatkowy.

[ramka][b]Przykład[/b]

Spółka z o.o. Beta zaciągnęła od udziałowca pożyczkę w euro, ujętą w księgach po kursie historycznym 3,5000 zł/euro. Na koniec 2009 r. Beta wycenia swoje zobowiązanie wobec zagranicznego wspólnika po kursie średnim NBP na dzień bilansowy wynoszącym 4,1082 zł/euro.

Osłabienie wartości złotego spowodowało, że powstały ujemne różnice kursowe z wyceny zobowiązania.

Według metody podatkowej różnice kursowe z wyceny nie będą stanowić kosztów podatkowych. Jeżeli Beta skorzystałaby z możliwości ustalania różnic kursowych dla celów podatkowych według ustawy o rachunkowości począwszy od 2010 r., to ujemne różnice kursowe ustalone na ostatni dzień poprzedniego roku podatkowego obniżyłyby podstawę opodatkowania w 2010 r. (art. 9b ust. 5 ustawy o CIT).[/ramka]

Jeżeli podatnik wybrał metodę ustalania różnic kursowych według zasad rachunkowych, to zalicza odpowiednio do przychodów lub do kosztów ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe z wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych.

Oznacza to, że przykładowo wskutek wyceny instrumentów pochodnych w walucie obcej, należących do pozycji pozabilansowych, wystąpią różnice kursowe, które należy uwzględniać w rozliczeniach podatkowych na każdy dzień dokonywania wyceny (np. [b]interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 26 marca 2008 r., IBPB3/423-9/08/MO/KAN-3278/12/07; interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 27 lutego 2008 r., ITPB3/423-5/08/AM). [/b]

[srodtytul]Kiedy zmiana jest opłacalna[/srodtytul]

Jeżeli w księgach na dzień bilansowy (np. 31 grudnia 2009 r.) powstały ujemne różnice kursowe z wyceny bilansowych lub pozabilansowych pozycji w walutach obcych, to przejście na metodę rachunkową począwszy od następnego roku jest zasadniczo opłacalne, ponieważ nastąpi zwiększenie kosztów uzyskania przychodów.

Należy mieć na uwadze, że różnice takie mają zwykle charakter jedynie przejściowy. Przykładowo, w przypadku prognozowanego osłabiania się polskiej waluty w stosunku do euro, podatnicy finansujący się długoterminowymi kredytami walutowymi w euro szybciej wygenerują koszty podatkowe z tytułu różnic kursowych.

W celu dokonania wyboru korzystnej dla danego podatnika metody ustalania różnic kursowych należy więc przeanalizować strukturę jego aktywów, źródło ich finansowania oraz wieloletnią prognozę kursów wymiany walut. W razie bowiem wyboru metody rachunkowej przedsiębiorcy muszą stosować tę metodę przez okres nie krótszy niż trzy lata podatkowe, licząc od początku roku podatkowego, w którym została przyjęta.

Z punktu widzenia przedsiębiorców realizujących inwestycję, np. budowę nowej hali magazynowej, należy pamiętać, że wybór metody ustalania różnic kursowych może mieć wpływ na wysokość kosztów jej wytworzenia i tym samym wysokość odpisów amortyzacyjnych stanowiących koszty uzyskania przychodów.

[ramka][b]Przykład[/b]

Spółka z o.o. Gamma, prowadząca inwestycję w postaci budowy budynku biurowego, stosuje przepisy ustaw podatkowych dla celów ustalania różnic kursowych. W celu bieżącego finansowania inwestycji Gamma zaciągnęła kredyt w walucie obcej (euro).

Na dzień przekazania do używania budynku spółka ustala jego wartość początkową (koszty wytworzenia). Gdyby Gamma stosowała metodę rachunkową dla celów ustalania różnic kursowych, to nie ulega wątpliwości, że naliczone różnice kursowe na dzień przekazania inwestycji do używania podwyższałyby koszty wytworzenia.

Natomiast zgodnie z kontrowersyjnym stanowiskiem niektórych organów podatkowych podatnik nie może uwzględniać w kosztach wytworzenia niezrealizowanych (tj. jedynie naliczonych) różnic kursowych na dzień przekazania inwestycji do używania (np. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 17 września 2008 r., ILPB3/ 423-344/08-5/HS).[/ramka]

Po stronie korzyści ze stosowania przepisów ustawy o rachunkowości dla celów ustalania podatkowych różnic kursowych należy wskazać zmniejszenie nakładu pracy przy ustalaniu wyniku podatkowego. Różnic kursowych ujętych w księgach rachunkowych nie koryguje się dla celów podatkowych, a tym samym eliminuje wpływ różnic kursowych na wysokość podatku odroczonego. Po stronie minusów należy odnotować, że podatnicy wybierający tę metodę muszą poddawać swoje sprawozdania finansowe corocznie badaniu przez biegłego rewidenta.

[ramka][b]Trzeba zawiadomić urząd[/b]

Aby skorzystać z prawa wyboru (względnie zmiany) metody rachunkowej, należy zawiadomić na piśmie właściwy urząd skarbowy. Skuteczne zawiadomienie powinno nastąpić zasadniczo w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego. Z reguły jest to styczeń, a ponieważ jego ostatni dzień przypada w tym roku w niedzielę, zawiadomienie można złożyć 1 lutego. Podatnicy zakładający firmę muszą zawiadomić urząd o wyborze metody rachunkowej w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności.[/ramka]

[ramka][b]Przykład[/b]

Spółka z o.o. Alfa, prowadząca działalność od początku 2008 r. (rok podatkowy pokrywa się u niej z rokiem kalendarzowym), zamierza od 2010 r. zmienić metodę ustalania różnic kursowych na rachunkową. Zawiadomienie w formie pisemnej do właściwego urzędu skarbowego musi złożyć do 1 lutego 2010 r.

Składając zawiadomienie w tym terminie, Alfa jest zobowiązana do stosowania przepisów ustawy o rachunkowości do ustalania różnic kursowych dla celów podatkowych co najmniej do końca 2012 r.[/ramka]

[i]Autorzy są doradcami podatkowymi w Roedl, Majchrowicz-Bączyk, Kancelaria Prawna sp.k.[/i]