Wprowadzenie przepisów dotyczących prawa do odliczenia VAT przy nabyciu samochodów osobowych lub związanego z ich eksploatacją od samego początku budziło wątpliwości wśród podatników. Dotyczyły one zwłaszcza dealerów samochodowych, którzy nabywają samochody w celu ich odsprzedaży. Jednak zanim dojdzie do odsprzedaży, część samochodów wykorzystywana jest w działalności gospodarczej, np. do celów demonstracyjnych. Dealerzy samochodowi mogą bowiem przeznaczyć samochód demonstracyjny m.in. do prezentacji w salonie samochodowym, na placu demonstracyjnym, czy też wykorzystywać go do przeprowadzania jazd próbnych.

Kiedy połowa, a kiedy całość

Ustawa o VAT wskazuje, że co do zasady od wydatków związanych z nabyciem i używaniem pojazdów samochodowych przysługuje prawo do odliczenia 50 proc. VAT z otrzymanych faktur. Przewidziane są również szczególne sytuacje, w których podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 100 proc. VAT.

Aby skorzystać z prawa do odliczenia 100 proc. VAT, należy spełnić łącznie dwa warunki:

1. samochody muszą być wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika,

2. podatnik jest zobowiązany prowadzić ewidencję przebiegu pojazdu w celu potwierdzenia takiego przeznaczenia.

Z drugim warunkiem związany jest obowiązek złożenia deklaracji VAT-26, w której podatnik informuje organ podatkowy o danych pojazdu wykorzystywanego wyłącznie do działalności gospodarczej, dla którego skorzysta z prawa do odliczenia 100 proc. VAT. Ewidencja przebiegu pojazdów nie musi być prowadzona dla pojazdów przeznaczonych wyłącznie do odsprzedaży. Wówczas nie ma również obowiązku złożenia deklaracji VAT-26.

Bez dodatkowych warunków

Wątpliwości podatników zajmujących się obrotem samochodami osobowymi skupiają się właśnie wokół obowiązku prowadzenia ewidencji dla skorzystania z prawa do odliczenia 100 proc. VAT od poniesionych wydatków. W ocenie podatników, prezentacja samochodu demonstracyjnego podczas jazd próbnych nie stanowi celu samego w sobie. Jest bowiem jedynie narzędziem pozwalającym na realizację głównego celu jakim jest sprzedaż samochodu. W wielu przypadkach, bez jazdy próbnej samochodem demonstracyjnym, cel nadrzędny jakim jest sprzedaż nigdy nie zostałby osiągnięty. Zdaniem podatników, koszty związane z eksploatacją samochodów demonstracyjnych, tj. koszty paliwa, przeglądów technicznych czy drobnych napraw, służą wyłącznie podstawowej działalności gospodarczej którą jest sprzedaż tych pojazdów. W konsekwencji, większość podatników stoi na stanowisku, że na podstawie przepisów ustawy o VAT przysługuje im prawo do odliczenia 100 proc. VAT bez konieczności prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów demonstracyjnych.

Sądy mają inne zdanie

Wydanie wielu negatywnych dla podatników interpretacji indywidualnych oraz skarg złożonych przez nich na otrzymane interpretacje spowodowało, że to zagadnienie trafiało wielokrotnie pod rozstrzygnięcie przez Naczelny Sąd Administracyjny.

W wydawanych wyrokach NSA wskazuje, że dla samochodów demonstracyjnych służących do jazd próbnych, w celu odliczenia 100 proc. VAT konieczne jest złożenie deklaracji VAT-26 oraz prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu. Przykładowo, w wyroku z 8 marca 2017 r. (I FSK 1563/15) NSA zgodził się z sądem pierwszej instancji, który odrzucił skargę podatnika na negatywną interpretację indywidualną, wskazując iż wystarczy czasowe wykorzystywanie samochodu do prezentacji w formie jazd próbnych, aby wykluczyć jego wyłączne używanie do działalności. W swojej argumentacji NSA podkreślił również, że cele demonstracyjne (związane z wykonywaniem jazd próbnych), a w dalszej kolejności odsprzedaż świadczą o podwójnym wykorzystaniu samochodu. Wyklucza to zwolnienie z konieczności prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu dla skorzystania z prawa do odliczenia 100 proc. VAT. Podobnie w wyroku z 26 października 2017 r. (I  FSK 1864/15) NSA powołał się na fakt podwójnego wykorzystania samochodu, tj. do demonstracji/jazd próbnych, a po jej zakończeniu do sprzedaży. W takim przypadku, zdaniem NSA, niemożliwe jest uznanie, że pojazd ten był używany wyłącznie do odsprzedaży. W kolejnym wyroku NSA podkreślił, iż słowo „wyłącznie" oznacza, że samochód nie może być wykorzystywany nawet przejściowo do żadnych innych celów, włączając w to czynności demonstracyjne (jazdy próbne) (wyrok z 10 maja 2017 r., I FSK 1287/15).

Czyżby zmiana stanowiska

Nadzieję na zmianę linii orzeczniczej daje wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 lutego 2018 r. (III SA/Wa 445/17) uchylający zaskarżoną interpretację, w której organ podatkowy odmówił podatnikowi prawa do odliczenia 100 proc. VAT ze względu na brak prowadzonej ewidencji. Zgodnie z wyrokiem, okoliczność, że samochód demonstracyjny przez pewien czas służył prezentacji, która jest związana z istotą prowadzonej działalności, nie przesądza o zmianie przeznaczenia tego samochodu jakim jest odsprzedaż. W związku z tym, zdaniem sądu, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 100 proc. VAT od wydatków związanych z nabyciem i eksploatacją takiego samochodu, bez konieczności prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu.

Ze względu na to, że wyrok jest nieprawomocny, podatnicy nie powinni jednak budować na nim swojej argumentacji w sporach z organami podatkowymi, uzasadniając odliczenie VAT w całości. Warto poczekać na ostateczne rozstrzygnięcie tego sporu. Niemniej jednak, wskazany wyrok może w najbliższym czasie stanowić podstawę do przełamania niekorzystnej dla podatników linii orzeczniczej w tym zakresie.

Magdalena Szczepańska jest doradcą podatkowym, starszym menedżerem w Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA Sp. z o.o.

Natalia Sęk jest młodszym konsultantem w Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA Sp. z o.o.

podstawa prawna: art. 86a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 1221 ze zm.)