Odszkodowanie za wadliwe zwolnienie pracownika nie jest kosztem podatkowym spółki - wyrok WSA

Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 17 stycznia 2018 r. (I SA/Gd 1525/17, I SA/Gd 1526/17).

Spółka prowadzi proces restrukturyzacji wiążący się ze zwolnieniami pracowników. W związku z tym podjęła wątpliwość związaną z oceną świadczeń wypłacanych pracownikom pod kątem możliwości zaliczenia tych wypłat do kosztów uzyskania przychodu. Chodziło o świadczenia na rzecz pracownika wypłacane w celu zabezpieczenia się spółki przed przyszłymi roszczeniami w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem zapisów umowy społecznej, a także o odszkodowania dla pracownika związane z rozwiązaniem z nim umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy.

Zdaniem spółki wskazane wydatki są kosztami uzyskania przychodu na mocy art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Spółka przyjęła, że uregulowanie świadczeń wobec pracowników miało na celu zabezpieczenie źródła przychodów w ten sposób, że byli pracownicy nie mogliby występować w przyszłości z kolejnymi roszczeniami wobec niej na tej podstawie.

Organ podatkowy (w interpretacjach 0115- KDIT2-3.4010.173.2017.1.JG oraz 0115-KDIT2-3.4010.172.2017.1.JG) nie zgodził się ze stanowiskiem spółki i stwierdził, że świadczenia te dotyczyły byłych już pracowników, a cel tych wypłat nie może zostać określony jako osiągnięcie przychodów lub zachowanie albo zabezpieczenie ich źródła.

Spółka wniosła skargę na te interpretacje do WSA w Gdańsku, który jednak nie zgodził się ze skarżącą. Sąd wskazał, że zapłacenie odszkodowania pracownikom, których prawa zostały naruszone przy wypowiadaniu umowy o pracę, nie jest wydatkiem, którego celem jest osiągnięcie przychodu. Nie zachodzi również w tym przypadku związek przyczynowy pomiędzy poniesionymi wydatkami a zabezpieczeniem lub zachowaniem źródła przychodu. Sąd nie znalazł analogii do wynagrodzenia pracownika, które stanowi koszt uzyskania przychodu. Wynagrodzenie jest świadczeniem, dzięki któremu pracodawca uzyskuje przychód z pracy pracownika, natomiast wypłata świadczenia związanego z wadliwym rozwiązaniem umowy o pracę nie przynosi pracodawcy zysku, a powoduje jedynie uszczerbek.

—Małgorzata Michałowska, współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Agnieszka Jędryszek, konsultantka w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

W komentowanych orzeczeniach Sąd zakwestionował możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów świadczeń oraz odszkodowania zapłaconego przez pracodawcę na rzecz byłego pracownika. W opinii sądu, wydatki związane z wadliwym rozwiązaniem umowy o pracę nie przynoszą pracodawcy zysku, a powodują jedynie uszczerbek. W związku z tym nie powinny być traktowane jako koszt uzyskania przychodów.

W zakresie zaliczenia wydatków poniesionych przez pracodawcę na wypłatę świadczeń i odszkodowań związanych z nieprawidłowym rozwiązaniem umowy o pracę orzecznictwo sądów administracyjnych nie jest jednolite. W praktyce można zaobserwować dwa przeciwstawne stanowiska. Zgodnie z pierwszym, wydatki poniesione przez pracodawcę na wypłatę, na podstawie ugody, odszkodowania związanego z nieprawidłowym rozwiązaniem umowy o pracę, można zaliczyć do kosztów. Potwierdzeniem tej opinii są m.in. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 listopada 2015 r. (II FSK 2565/13) oraz z 19 września 2014 r. (II FSK 2305/12).

Stanowisko przeciwne zostało wyrażone przykładowo w zaskarżonych interpretacjach dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 sierpnia 2017 r., a także w wyrokach NSA z 12 grudnia 2017 r. (II FSK 3304/15) i 4 grudnia 2014 r. (II FSK 2704/12). W najnowszym orzecznictwie sądów dotyczącym tego zagadnienia zauważalna jest tendencja do rozstrzygnięć niekorzystnych dla podatników.

Stanowisko przychylne dla nich bazuje na argumentacji, która uwzględnia specyficzny charakter przedmiotowego wydatku, tzn. świadczenia albo odszkodowania wypłacanego przez pracodawcę dla byłego pracownika. Sądy były zdania, że dla oceny charakteru wypłaconego odszkodowania nie ma znaczenia, że wydatek został poniesiony na rzecz byłego pracownika. W orzecznictwie zostało także zauważone, że interpretacja art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie może być traktowana zawężająco w kwestii rozumienia związku kosztów uzyskania z przychodem. Nie zawsze poniesienie wydatku przynosi wymierny przychód, co nierzadko może mieć również zastosowanie do wynagrodzeń pracowniczych i związanych z nimi wydatków.

Reasumując, komentowane rozstrzygnięcia nie zawierają przełomowych tez i odwołują się do argumentacji użytej we wcześniejszych negatywnych wyrokach, jednak wpisują się w niekorzystną dla podatników linię orzeczniczą. Istnieje zatem obawa, że profiskalna tendencja rozstrzygnięć organów podatkowych będzie się wiązać z zaniechaniem indywidualnego rozpatrywania poszczególnych przypadków. W konsekwencji, przy dokonywaniu wydatków związanych ze świadczeniami na rzecz byłych pracowników, podatnicy powinni mieć na uwadze potencjalnie ryzyko zakwestionowania kosztów poniesionych z tego tytułu.