W interpretacji z 11 stycznia 2017 r., sygn. 2461-IBPP3.4512.674.2016.2.SR dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach rozstrzygnął kwestię dotyczącą traktowania dla potrzeb VAT czynności polegających na wydawaniu duplikatów świadectw i legitymacji szkolnych przez placówki oświatowe podległe gminie.

Interpretacja została wydana na wniosek gminy miejskiej, na terenie której funkcjonują placówki oświatowe zorganizowane w formie jednostek budżetowych. Placówki oświatowe służą realizacji zadań gminy z zakresu edukacji publicznej wynikających z ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o systemie oświaty. Gmina podkreśliła także, że zakładanie i prowadzenie placówek należy do jej zadań własnych, co wynika wprost z przepisów ustawy o systemie oświaty. Wskazane placówki wydają duplikaty dokumentów takich jak legitymacje uczniowskie oraz świadectwa ukończenia szkoły, za które pobierają opłaty na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych. Na tle tak zarysowanego stanu faktycznego gmina wystąpiła z zapytaniem, czy wskazane czynności, za które placówki oświatowe pobierają opłaty, tj. wydawanie duplikatów dokumentów, podlegają opodatkowaniu VAT.

W ocenie gminy czynności te nie powinny w ogóle podlegać opodatkowaniu. Gmina wskazała, że dla uznania czynności za opodatkowaną istotne jest posiadania statusu podatnika VAT w stosunku do tej właśnie czynności, nie zaś posiadanie statusu podatnika VAT w ogóle, na poparcie czego gmina odwołała się m.in. do wyroku WSA w Poznaniu z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. akt I SA/Po 1015/09. Gmina podkreśliła również, że działalność placówek oświatowych oraz realizacja zadań gminy z zakresu edukacji publicznej wynika wprost z odrębnych przepisów, co dotyczy także kwestii pobierania i wysokości opłat za wydawanie duplikatów dokumentów. W konsekwencji gmina uznała, że pobieranie ww. opłat należy zaliczyć do wykonywania władztwa publicznego. Gmina wskazała również, że czynności te nie są wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych, a działalność w tym zakresie nie jest w żaden sposób konkurencyjna wobec innych podmiotów gospodarczych, ponieważ nie może jej wykonywać dowolny przedsiębiorca. Końcowo gmina przyrównała działalność w ww. zakresie do wydawania dowodów osobistych i praw jazdy, które również wydawane są za opłatą, a są uznane za czynności pozostające poza zakresem VAT, co potwierdza wyrok NSA z 8 lutego 2013 r., sygn. I FSK 520/12.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach nie zgodził się ze stanowiskiem z gminy. W pierwszej kolejności organ poruszył kwestię podmiotowości prawnopodatkowej gminy i jej jednostek organizacyjnych na gruncie ustawy o VAT. Odwołując się do wyroku TSUE w sprawie C-276/14 oraz ustawy „centralizacyjnej" (ustawa o szczególnych zasadach rozliczeń podatku od towarów i usług oraz dokonywania zwrotu środków publicznych przeznaczonych na realizacje projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub od państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu przez jednostki samorządu terytorialnego) organ wskazał, że jednostki budżetowe nie mogą być uznane za odrębnego od gminy podatnika VAT. Organ doszedł jednak do przeciwnej konkluzji niż gmina. Uznał bowiem, że wydawanie duplikatów dokumentów jest usługą ściśle związaną z edukacją. W ocenie organu, czynności te gmina wykonuje w reżimie cywilnoprawnym i istnieje bezpośredni związek pomiędzy płatnością a wykonanymi usługami w postaci wydania duplikatów. Powyższe doprowadziło dyrektora izby skarbowej do konkluzji, iż czynności te należy uznać za odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 5 ustawy o VAT, zatem będą one podlegały opodatkowaniu VAT.

Komentarz eksperta

Janina Fornalik, doradca podatkowy partner w MDDP

W mojej ocenie stanowisko dyrektora izby skarbowej przedstawione w omawianej interpretacji nie jest słuszne. Organ nie przedstawił żadnych argumentów przemawiających za potraktowaniem opłat za duplikaty świadectw i legitymacji jako wynagrodzenia za świadczenie usług. Zgodnie z orzecznictwem sądów, należy odróżnić sferę działalności gospodarczej gminy podlegającej VAT od sfery imperium, która wiąże się z wykonywaniem przez gminę zadań własnych. Posiadanie przez gminę statusu podatnika VAT w odniesieniu do pierwszej grupy czynności nie oznacza automatycznie uznania jej za podatnika w odniesieniu do całego spektrum prowadzonej działalności. Każdy rodzaj czynności należy analizować odrębnie. Wydawanie duplikatów w omawianej sytuacji związane jest ściśle i wyłącznie z realizacją zadań własnych gminy w zakresie edukacji, które są wykonywane przez jednostki oświatowe, czyli gminne jednostki budżetowe, działające w imieniu gminy. Co więcej, w myśl art. 13 ust. 1 unijnej dyrektywy 2006/112 organy publiczne nie wyłączone z definicji podatników w zakresie wykonywanych zadań własnych, jeśli prowadziłoby to do zakłócenia konkurencji. Trudno uznać za zakłócenie konkurencji brak opodatkowania podatkiem VAT opłat za wydawanie duplikatów legitymacji i świadectw szkolnych.