Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyrokach z 28 marca 2017 r. (II FSK 536/15 oraz II FSK 568/15).

Spółka prowadzi działalność w branży autobusów, maszyn budowlanych i samochodów ciężarowych. Równolegle organizuje spotkania dla aktualnych oraz potencjalnych kontrahentów. Na organizowane spotkania czasami są zapraszane także osoby towarzyszące kontrahentów, np. członkowie ich rodzin. W związku z tymi spotkaniami spółka będzie ponosiła koszty, takie jak koszt wynajmu lokalizacji, oprawy audiowizualnej podczas prezentacji produktów, czy transportu i zakwaterowania zaproszonych osób.

Spółka miała wątpliwość czy będzie mogła zaliczyć te wydatki związane z organizacją spotkań do kosztów uzyskania przychodów. Zdaniem spółki, wydatki te kwalifikują się do zaliczenia w poczet kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, ponieważ mają charakter reklamowo-marketingowy.

Organ interpretacyjny uznał stanowisko spółki za nieprawidłowe. Jego zdaniem, wydatki poniesione na występy artystyczne niezwiązane bezpośrednio z reklamą, transport zaproszonych osób oraz osoby towarzyszące nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Pomimo tego, że właściwym czynnikiem spotkań będzie aspekt reklamowy, to ww. koszty nie będą realizowały przesłanki wynikającej z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.

Sąd I instancji częściowo podzielił stanowisko spółki. Stwierdził, że wydatki związane z usługą transportu zaproszonych osób, jako zwyczajowo przyjęte „w tych czasach" i przy tego typy okazjach, są „zwykłymi" kosztami uzyskania przychodów. Natomiast wydatki na organizację występów artystycznych lub inne atrakcje towarzyszące, niezwiązane bezpośrednio z kampanią promocyjną i prezentacją produktu, mają na celu jedynie wykreowanie pozytywnego obrazu spółki i stworzenie miłej atmosfery podczas szkolenia. Takie koszty programu artystycznego są wydatkami o charakterze reprezentacyjnym.

NSA stwierdził, że wyrok sądu I instancji odpowiada prawu. Wydatki na osoby towarzyszące kontrahentów lub ich przedstawicieli nie mają na celu uzyskania przychodu, gdyż osoby te nie są nawet potencjalnymi klientami spółki. NSA uznał także, że jeśli występ artystyczny ma na celu uświetnienie uroczystości, a nie reklamę produktu lub usługi, to ewidentnie jest wydatkiem na reprezentację i jako taki podlega wyłączeniu z kosztów uzyskania przychodów.

—Wojciech Kańtor, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Karol Iwanowski, konsultant w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, aby dany wydatek można było uznać za koszt uzyskania przychodu, musi być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu, ewentualnie związany z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodu. Ponadto, wydatek nie może zostać zaliczony do katalogu kosztów, które z zasady nie stanowią kosztów uzyskania przychodu.

Istota sporu pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym w analizowanej sprawie dotyczyła prawa do uznania za koszt uzyskania przychodu wydatków związanych z występem artystycznym w czasie przyjęcia organizowanego dla kontrahentów firmy oraz wydatków na transport i nocleg gości (kontrahentów razem z osobami towarzyszącymi). Głównym celem imprezy była prezentacja oraz reklama usług i produktów firmy. Spółka podkreślała, że wydatki mają charakter reklamowo-marketingowy, co jej zdaniem uzasadniało ich odliczenie.

Zarówno organy podatkowe, jak i sądy, co do zasady, godzą się na uznanie za koszt uzyskania przychodu wydatków służących reklamie i promocji firmy w czasie imprez. Podkreślają, że tego typu koszty mają na celu promocję produktów lub usług oraz zacieśnienie współpracy z kontrahentami. Warunkiem uznania takich wydatków za koszty podatkowe jest brak ich reprezentacyjnego charakteru oraz związek z przychodami podatkowymi, który nie może być zbyt daleki od wymaganego przez art. 15 ust. 1 ustawy o CIT (np. interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 23 grudnia 2016 r., 3063-IPLB1-3.4511.186.2016.1.KP). W opisywanej sprawie organ nie zgodził się jednak z podatnikiem i nie uznał za koszty uzyskania przychodu wydatków związanych z występem artystycznym, noclegiem i transportem kontrahentów oraz zakwaterowaniem i transportem osób towarzyszących kontrahentom. Organ nie doszukał się związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy poniesieniem tych wydatków a przychodami, argumentując, że osoby towarzyszące w żaden sposób nie są związane z przychodami podatnika, natomiast wydatki na transport i zakwaterowanie kontrahentów nie są reklamą wnioskodawcy. Wyjaśnił również, że w czasie samego występu artystycznego nie będą reklamowane produkty ani usługi podatnika.

Wydaje się, że obecnie praktyka fiskusa stała się mniej restrykcyjna i organy często uznają wydatki na transport i nocleg kontrahentów za koszty podatkowe (np. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 14 kwietnia 2015 r., IBPBI/1/4511-43/15/BK). Również w odniesieniu do występów artystycznych można natrafić na pozytywne dla podatników interpretacje prawa podatkowego (np. interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 15 grudnia 2016 r., 2461-IBPB-1-1.4510.348.2016.1.NL).

Zarówno WSA, jak i NSA nie w pełni podzieliły zdanie organu podatkowego. Skład orzekający w komentowanych wyrokach uznał, że wydatki na transport i nocleg kontrahentów mogą zostać uznane za koszty podatkowe, gdyż są one związane z przychodami spółki. Natomiast w kwestii wydatków na występ artystyczny sądy podzieliły zdanie organu, argumentując, że w czasie występu nie będą reklamowane produkty firmowe, w związku z czym występ będzie miał charakter czysto reprezentacyjny. W kwestii wydatków na osoby towarzyszące kontrahentom, sądy również przyznały rację organowi podkreślając, że nie występuje w tej sytuacji związek, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT lub jest on zbyt odległy (podobnie orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 25 października 2012 r., I SA/Łd 1119/12 wydanym w podobnej sprawie).

Pomimo, iż w ostatnim czasie podejście sądów i Ministerstwa Finansów do kosztów podatkowych wydaje się być coraz bardziej przychylne podatnikom, to jednak linia orzecznicza i interpretacyjna nadal nie są jednolite. W orzecznictwie podkreśla się, że każdy przypadek należy badać oddzielnie. W komentowanych wyrokach sądy dostrzegły realia biznesowe opisanych kosztów, jednocześnie wskazując na ograniczenia, których podatnik powinien przestrzegać, aby jego wydatki nie zostały zakwestionowane jako koszt uzyskania przychodu.