Ofensywa przeciw oszustwom skarbowym ma przybrać formę zmian w kodeksie karnym skarbowym, a także w sposobie ścigania przestępców. Prokuratorzy dostali w tej sprawie 20-punktową instrukcję od Zbigniewa Ziobry.

Ministerstwo Sprawiedliwości nie ujawniło jeszcze gotowego projektu nowelizacji k.k.s. Z zapowiedzi ministra na niedawnej konferencji prasowej wynika jednak, że za oszukańczą fakturę VAT na 1 mln zł i więcej będzie groziło od 3 do 15 lat pozbawienia wolności. Gdy faktura użyta do przestępstwa będzie opiewała na 5 mln zł, sprawca może powędrować za kratki na 5 do 15 lat, a w najcięższych przypadkach nawet 25 lat.

Dziś za wymuszanie nienależnych zwrotów podatków (w tym VAT) grozi grzywna albo najwyżej pięć lat pozbawienia wolności.

Na razie prokuratorzy będą stosowali dotychczasowe przepisy, ale model śledztw ma się zmienić. W wytycznych rozesłanych przez Zbigniewa Ziobrę znalazło się zalecenie, by ścigać raczej prowodyrów VAT-owskich przestępstw niż osoby czy firmy podstawione jako tzw. słupy. Prokuratorzy mają współpracować przy tym z policją, ABW, CBA i władzami skarbowymi. Postępowania w sprawach VAT maja prowadzić komórki prokuratur wyspecjalizowane w sprawach zorganizowanej przestępczości.

Eksperci podatkowi twierdzą, że właśnie dobra współpraca z różnymi służbami może być skuteczniejszym rozwiązaniem problemu niż zaostrzanie kar.

– Dzisiejszy model działania różnych służb na własną rękę często kończy się karaniem uczciwych przedsiębiorców, którzy nieświadomie zostali wciągnięci w przestępczy proceder – zauważa Rafał Iniewski, radca prawny z Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan. Dodaje, że nawet jeśli dochodzi do ich uniewinnienia, to w międzyczasie upadają ich firmy. Zdaniem Iniewskiego problem jest na tyle istotny, że koordynacja działań służb powinna nastąpić na wysokim szczeblu, nawet premiera.

W wytycznych rozesłanych przez Zbigniewa Ziobrę wskazano na pewną furtkę prawną. Gdy nie uda się uznać danego czynu za typowe przestępstwo skarbowe, prokurator będzie mógł zastosować przepisy kodeksu karnego o oszustwie albo o fałszowaniu dokumentów. Takie czyny są zagrożone karą do ośmiu lat pozbawienia wolności. Takie podejście – co też wskazano w wytycznych – zalegalizował trzy lata temu Sąd Najwyższy (sygn. I KK 20/13, V KK 124/14).

Może to być szczególnie groźna broń w rękach prokuratury, zwłaszcza że takie czyny są zagrożone karą do ośmiu lat pozbawienia wolności.

– Potraktowanie wyłudzania VAT jak pospolitego oszustwa może przyspieszyć postępowania prokuratorskie ze względów proceduralnych – uważa Sławomir Wiciak, doradca podatkowy w kancelarii Sowisło & Topolewski. Zwraca on uwagę, ze w takich przypadkach nie trzeba będzie czekać na efekty osobnych postępowań podatkowych w tej sprawie. Zastrzega on jednak, że taki sposób działania może być efektywny jedynie wtedy, gdy takie postępowania będą prowadzili prokuratorzy znający się na sprawach podatkowych. – W innych wypadkach może to prowadzić do pomyłek, które nie przysporzą dochodów budżetowi – przestrzega Wiciak.

Opinia dla „Rz"

Małgorzata Sobońska, adwokat partner w kancelarii MDDP

Kwalifikacja czynów jako oszustw lub przestępstw przeciwko dokumentom, zamiast kwalifikacji jako przestępstwa skarbowe, zdarzała się już w praktyce, ale z reguły tylko przy stwierdzeniu współudziału wielu podmiotów lub narażeniu Skarbu Państwa na straty o wielkiej skali. Byłoby niepokojące, gdyby stosować tę procedurę szerzej, a nie jak do tej pory wyjątek od zasady. Wprawdzie można by wtedy stosować surowsze kary, a okres przedawnienia przestępstw byłby 10-, a nie 5-letni i nie byłby powiązany z terminem przedawnienia zobowiązania podatkowego, jednak wobec nie popartej szerokim doświadczeniem wiedzy prokuratorów o specyfice przestępstw skarbowych, a w szczególności niejednoznaczności przepisów podatkowych, mogłoby to prowadzić do pomyłek.