Po korekcie Polskiego Ładu część przedsiębiorców, skuszona obniżką PIT w pierwszym progu skali do 12 proc., będzie chciała zmienić formę rozliczeń. Możliwości są dwie: w połowie roku (z ryczałtu na skalę) albo po jego zakończeniu (z ryczałtu i liniówki na skalę). Ale uwaga: przechodząc na inny podatek, możemy stracić na składce zdrowotnej.

– Zmiana formy opodatkowania oznacza też nowe zasady rozliczania składki zdrowotnej. Po pierwsze, na skali nie skorzystamy z ulgi, którą będziemy mieli na ryczałcie i liniówce. Po drugie, składka może być wyższa, bo inaczej ją liczymy. Może się więc okazać, że to, co zyskamy na niższym PIT, stracimy na wpłatach do ZUS – tłumaczy Izabela Leśniewska, doradca podatkowy w kancelarii Alo-2.

Oddamy w zeznaniu

Przypomnijmy, że zgodnie z nowelizacją Polskiego Ładu (która jest obecnie w Senacie) przedsiębiorcy na ryczałcie oraz liniówce będą mogli od 1 lipca korzystać z nowej ulgi. Ci pierwsi odliczą połowę składki zdrowotnej od przychodu. Drudzy zaliczą ją do kosztów uzyskania przychodów albo odliczą od dochodu (roczny limit to 8,7 tys. zł). Zarówno ryczałtowcy, jak i liniowcy będą mogli odliczyć też składki zdrowotne zapłacone przed 1 lipca.

– Jeżeli jednak zdecydują się po zakończeniu roku na zmianę zasad opodatkowania i rozliczenie całego 2022 r. według skali, ulga im przepadnie. W tej formie opodatkowania odliczenie bowiem nie przysługuje. W zeznaniu rocznym będą musieli oddać to, co odliczyli przy obliczaniu miesięcznego bądź kwartalnego ryczałtu i zaliczek na PIT – mówi Izabela Leśniewska.

A co z tymi, którzy przejdą z ryczałtu na skalę już w połowie roku? Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów, składając zeznanie PIT-28, odliczą w nim połowę składek zdrowotnych zapłaconych za okres, w którym byli na ryczałcie. Za drugą połowę roku, gdy rozliczali się według skali, wpłat na ubezpieczenie zdrowotne już nie odliczą.

Inna podstawa wymiaru

Druga sprawa: po zmianie formy opodatkowania inna będzie podstawa wymiaru składki zdrowotnej. Zasady jej obliczania są bowiem uzależnione od tego, jaki płacimy podatek. Przedsiębiorcy rozliczający się na podstawie ustawy o PIT liczą składkę od dochodu. Na skali wynosi ona 9 proc., na liniówce 4,9 proc. U ryczałtowców wysokość składki zdrowotnej zależy od przychodów (są podzieleni na trzy grupy).

Z wyjaśnień ZUS wynika, że przedsiębiorcy, którzy zmienią formę opodatkowania po zakończeniu roku, muszą też na nowych zasadach obliczyć składkę zdrowotną.

– Oznacza to, że w rocznym rozliczeniu muszą ją policzyć według skali i porównać z tym, co płacili przez cały rok, będąc na ryczałcie albo liniówce. Całkiem możliwe, że wyjdzie więcej. Na przykład przedsiębiorcy na ryczałcie mający do 60 tys. zł przychodu rocznie płacą 335,94 zł składki zdrowotnej miesięcznie. Na skali wyjdzie większa kwota już przy niecałych 3,8 tys. zł dochodu miesięcznie – tłumaczy Izabela Leśniewska.

Na nowe zasady liczenia składki musi też przejść przedsiębiorca, który zmieni ryczałt na skalę już w połowie roku. – Już w dokumentach rozliczeniowych za lipiec br., a także za kolejne miesiące, będzie zobowiązany wykazać składkę zdrowotną ustaloną dla nowej formy opodatkowania – informuje ZUS.

Generalnie więc przy podejmowaniu decyzji o zmianie formy opodatkowania trzeba wziąć pod uwagę nie tylko to, ile zapłacimy fiskusowi, ale też zasady rozliczeń składki zdrowotnej. Zresztą to nie wszystkie aspekty. Ważne są także koszty ponoszone na działalność. Na ryczałcie ich nie odliczamy; można to zrobić na skali oraz liniówce. Tak więc przechodząc z ryczałtu na skalę w połowie roku, rozliczymy koszty z okresu lipiec–grudzień. Dokonując takiej zmiany po zakończeniu roku, odliczymy koszty z całego 2022 r. Oczywiście będzie to wymagać ich zaksięgowania, co może być żmudnym zadaniem.

Wspólny PIT

Kolejną rzeczą, na którą trzeba zwrócić uwagę, zastanawiając się nad zmianą formy opodatkowania, jest prawo do wspólnego rozliczenia z małżonkiem albo samotnie wychowywanym dzieckiem (które może dać spore oszczędności). Nie skorzystamy z niego w 2022 r., jeżeli przejdziemy z ryczałtu na skalę w połowie roku (wyjątek mamy tylko wtedy, gdy PIT-28 jest zerowy). Przysługuje, gdy zmienimy formę rozliczeń po zakończeniu roku.

Księgowość na nowo

Zmiana formy rozliczeń to także nowe zasady prowadzenia podatkowych ewidencji. Przedsiębiorca, który przejdzie z ryczałtu na skalę w połowie roku, będzie musiał od lipca założyć księgi (przychodów i rozchodów albo rachunkowe). Trzeba w nich zapisywać przychody i koszty (na ryczałcie ewidencjonujemy tylko przychód), liczyć dochód i płacić od niego zaliczki na PIT. Za 2022 r. złoży dwa zeznania: PIT-28 i PIT-36. Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się przejść z ryczałtu na skalę po zakończeniu roku, składa tylko PIT-36. Musi założyć księgę i wpisać do niej przychody i koszty z całego roku. Niewątpliwie będzie przy tym dużo pracy. Na ryczałcie podatek liczymy bowiem od przychodu. Bez księgowania kosztów. Nawet jeśli mamy możliwość przeniesienia przychodów z ryczałtowej ewidencji, to i tak musimy wpisać wszystkie wydatki. Łatwiejsze zadanie będą mieli ci, którzy zdecydują się przejść na skalę z liniówki (taka możliwość będzie tylko po zakończeniu roku). W obu formach prowadzimy taką samą księgowość. Zmiana z liniowego PIT na skalę nie oznacza więc konieczności ewidencjonowania na nowo firmowych zdarzeń.