Jest to efekt zmian wprowadzonych przy okazji nowelizacji ustaw związanych ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów. W tym na pierwszy rzut oka niemającym nic wspólnego z podatkami akcie prawnym kryją się rozwiązania, które ułatwią życie tysiącom firm w Polsce.
Chodzi o skutki wystawiania faktur korygujących na gruncie podatków dochodowych. Te powszechnie w obrocie gospodarczym dokumenty podatkowe wywołują sporo problemów nie tylko w VAT. Do tej pory spędzały sen z powiek księgowym, którzy musieli uwzględniać ich skutki w PIT i CIT.
Kłopotliwe korekty
Problemy pojawiały się głównie w sytuacji, gdy już po wystawieniu faktury pierwotnej występowała nowa okoliczność niemożliwa do przewidzenia w chwili jej wystawienia, np. rabat czy upust wynikający z zapisów umowy, które skutkowały przyznaniem preferencji. Nie było wtedy jasne, czy skutki wystawienia faktury korygującej w zakresie przychodów i kosztów należy odnieść wstecz czy na bieżąco.
Fiskus uważał, że w takiej sytuacji korektę należy uwzględniać wstecz. W praktyce wiązało się to nie tylko ze żmudną papierologią. Gdy korekta wywoływała skutki na niekorzyść budżetu, dla podatnika wiązało się to również z dodatkową sankcją w postaci konieczności uiszczenia odsetek.
Sytuację dodatkowo komplikowało niejednolite orzecznictwo sądów administracyjnych. Przykładowo w jednym z wydanych pod koniec 2015 r. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że faktura korygująca przychody z działalności gospodarczej oraz koszty, inne niż bezpośrednio związane z przychodami, zmienia ich rozliczenia w odniesieniu do okresu, w którym faktura pierwotna została wprowadzona do samoobliczenia podatku (wyrok z 3 listopada 2015 r., II FSK 1861/13).
Łatwiej z przychodem...
Od Nowego Roku problemy firm borykających się z fakturami korygującymi w zasadniczej mierze znikną. W zakresie przychodów ustawodawca wprowadził analogiczne zmiany poprzez dodanie w art. 14 ustawy o PIT ust. 1m – 1p, natomiast w ustawie o CIT – w art. 12 nowych ust. 3j – 3m.
Jeżeli korekta przychodu nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, to korektę robi się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie przychodów osiągniętych w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca. Natomiast w przypadku braku faktury korektę rozlicza się w okresie, w którym został wystawiony inny dokument potwierdzający przyczyny korekty.
Co do zasady korekta przychodu w sytuacji wystawienia faktury korygującej ma być obecnie rozliczana na bieżąco, bez konieczności cofania się do okresu wystawienia faktury pierwotnej. Tylko gdy korekta jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, czyli okolicznościami, które istniały pierwotnie, podatnik musi uwzględnić jej skutki wstecz.
Jeżeli w bieżącym okresie rozliczeniowym podatnik nie osiągnie przychodów lub są one niższe od kwoty zmniejszenia, to firma będzie musiała zwiększyć koszty uzyskania przychodów o kwotę, o którą nie zostały zmniejszone przychody.
Jest też jedno istotne zastrzeżenie, ograniczające czasowo nowe rozwiązania. Nie mają one bowiem zastosowania, jeżeli korekta dotyczy przychodu związanego z zobowiązaniem podatkowym, które uległo już przedawnieniu.
Gdy w PIT korekta będzie następować po likwidacji działalności gospodarczej, działów specjalnych produkcji rolnej albo zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną formę opodatkowania określoną w ustawie o podatku tonażowym lub zmianie zasad ustalania dochodu w odniesieniu do działów specjalnych, wtedy przychody zmniejsza się lub zwiększa w ostatnim okresie rozliczeniowym przed tymi zdarzeniami. W CIT ta sama zasada ma zastosowanie do korekt następujących po zmianie formy opodatkowania na zryczałtowaną określoną w ustawie o podatku tonażowym.
...i w kosztach
Analogiczne zasady rozliczania faktur korygujących obowiązują obecnie w zakresie kosztów uzyskania przychodów (w PIT nowe ust. 7c – 7f w art. 22, natomiast w CIT nowe ust. 4i – 4l w art. 15).
I tak jeżeli korekta kosztu, w tym odpisu amortyzacyjnego, nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, to korektę rozlicza się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie kosztów uzyskania przychodów poniesionych w okresie rozliczeniowym, w którym została otrzymana faktura korygująca. Natomiast przy braku faktury – w okresie otrzymania innego dokumentu potwierdzającego przyczyny korekty.
Gdy w tym okresie firma nie ma kosztów lub gdy ich kwota nie wystarcza do zmniejszenia, podatnik musi zwiększyć przychody o taką kwotę, o jaką nie zostały zmniejszone koszty.
W zakresie kosztów obie ustawy o podatkach dochodowych przewidują rozwiązania analogiczne co do przedawnienia i okresu zmniejszenia lub zwiększenia w sytuacji likwidacji, zmiany opodatkowania itd., jak w przypadku przychodów.
Także przed 1 stycznia 2016 r.
Na koniec warto podkreślić, że obowiązujące od początku roku korzystne dla podatników rozwiązania w zakresie skutków faktur korygujących można stosować także do korekty przychodów oraz kosztów uzyskanych lub poniesionych przed 1 stycznia 2016 r. Takie rozwiązanie gwarantuje przepis przejściowy.
podstawa prawna: ustawa z 10 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów (DzU z 2015 r., poz. 1595)
