Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w wyroku z 15 grudnia 2015 r. (III SA/Gl 1493/15).

Dwie uczelnie publiczne (lider i partner) realizują w ramach umowy konsorcjum projekt budowy. Powstała infrastruktura będzie częściowo własnością lidera i częściowo partnera. Projekt finansowany jest ze środków unijnych i własnych. Lider jest uprawniony do otrzymywania dofinansowania i umocowany do podejmowania w imieniu partnerów czynności związanych z realizacją projektu. Partner przekazuje środki własne na jego rachunek. Podatnik (lider) zadał organowi podatkowemu pytania:

– Czy przekazanie środków przez partnera liderowi powoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT?

– Czy podatnik miałby możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z częścią dotyczącą partnera?

Podatnik wskazał, że projekt jest realizowany wspólnie. We wzajemnych rozliczeniach nie ma mowy o wykonywaniu usług i wynagrodzeniu, ale o rozliczeniu projektu unijnego „do zera". Jego zdaniem, wkład finansowy partnera przekazany liderowi nie stanowi podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.

W interpretacji IBPP1/4512-163/15/BM organ stwierdził, że mamy do czynienia z sytuacją, w której występuje świadczenie w zamian za wynagrodzenie. Czynności lidera związane z budową infrastruktury należącej do partnera należy uznać za odpłatne świadczenie usług, podlegające opodatkowaniu VAT. Organ uznał też za nieprawidłowe stanowisko podatnika, że nie ma on możliwości odliczenia VAT w części dotyczącej partnera.

WSA uchylił zaskarżoną interpretację. W ocenie sądu organ pominął to, że między stronami istnieje porozumienie, którego celem jest realizacja przedsięwzięcia wspólnego, a nie wykonywanego przez lidera na rzecz partnera. Nie ma tutaj relacji polegającej na nabywaniu usługi budowlanej. Nie można stwierdzić, że wniesienie wkładu własnego, wymaganego od beneficjenta pomocy unijnej, można traktować jako wynagrodzenie za świadczenie usługi.

—Michał Hędrzak, współpracownik Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Wojciech Gołębicki, konsultant w gdańskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Wyrok WSA w Gliwicach jest kolejną odsłoną sporu pomiędzy administracją podatkową a sądownictwem administracyjnym w zakresie rozliczeń wewnątrz konsorcjum. Pomimo jednolitego i utrwalonego orzecznictwa (np. wyroki NSA: z 25 czerwca 2014 r., I FSK 1072/13, i z 6 sierpnia 2014 r., I FSK 1288/13, oraz wyrok WSA we Wrocławiu z 27 listopada 2014 r., I SA/Wr 1888/14), z którego jednoznacznie wynika, że wzajemne rozliczenia między stronami konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT, gdyż nie stanowią świadczenia usług w znaczeniu ustawy o VAT, organy podatkowe zdają się nie akceptować takiego podejścia judykatury, starając się narzucić członkom konsorcjum opodatkowanie ich wzajemnych rozliczeń.

Co warte odnotowania, organy podatkowe w wydawanych interpretacjach indywidualnych zasadniczo nie odmawiają prawa do odliczenia VAT naliczonego członkom konsorcjum w związku z rozliczeniami wewnętrznymi, jednak sam fakt opodatkowania wzajemnych rozliczeń z punktu widzenia biznesowego wydaje się znaczącym utrudnieniem dla konsorcjantów, szczególnie w obliczu częstokroć wysokich kwot inwestycji realizowanych w ramach konsorcjum.

Możliwość pozyskania środków unijnych jest znaczącą zachętą inwestycyjną, z której często korzystają uczelnie publiczne w celu realizacji założeń rozwojowych. Ponieważ warunkiem uzyskania tego typu pomocy publicznej jest wniesienie wkładu własnego, uczelnie niejednokrotnie decydują się na wspólne działanie w ramach konsorcjum. Wkład własny uczestników konsorcjum jest najczęściej kumulowany na rachunku lidera w drodze transferu części kwoty przez poszczególnych konsorcjantów. Tego typu przesunięcia aktywów pieniężnych w celu wykonania postanowień umowy konsorcjum powinny pozostawać poza reżimem VAT, gdyż w ich konsekwencji nie dochodzi do świadczenia usług bądź dostawy towarów pomiędzy konsorcjantami. Należy bowiem z całą stanowczością stwierdzić, że podstawowym celem konsorcjum jest realizacja wspólnego przedsięwzięcia przez konsorcjantów, natomiast wzajemne rozliczenia wynikające z tego stosunku w żaden sposób nie odpowiadają świadczeniu usług przez członków konsorcjum na rzecz lidera. Tego podejścia nie akceptuje, niestety, fiskus, kontynuując wydawanie interpretacji sprzecznych z ugruntowaną linią orzeczniczą. Pozostaje mieć nadzieję, że komentowany wyrok WSA w Gliwicach przybliży nas do zmiany tego nieuzasadnionego podejścia.